NGHIÊN CỨU MỘT SỐ TÍNH CHẤT ĐẶC TRƯNG CƠ LÝ CỦA VẢI MAY QUẦN ÁO YOGA

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Ngày nay cùng với sự phát triển kinh tế xã hội áp lực công việc tạo nên sự thay đổi của con người về thể chất cũng như là về phong cách ăn mặc. Nhu cầu về sức khỏe con người cần được nâng cao, với nhiều hình thức tập luyện thể thao khác nhau, quần áo sử dụng cho các môn thể thao đó cũng được người tập quan tâm. Trong  các môn tập luyện thể thao có môn thể thao yoga hiện nay được nhiều người quan tâm đặc biệt là nữ giới ở độ tuổi trung niên. Mọi bệnh tật và sự mất cân bằng đều bắt đầu từ trường năng lượng của cơ thể. Khi tập yoga, chúng ta tích cực tăng cường năng lượng cho cơ thể và ổn định sức khỏe tốt. Các nhà khoa học hiện đại đã xác nhận điều mà các thiền sinh luôn biết - đó là khi cơ thể bị căng thẳng thì bệnh tật sẽ đến. Sức khỏe tốt đòi hỏi sự bình tĩnh bên trong, trong yoga điều này được gọi là “sattva”. Yoga giúp kiểm soát căng thẳng về thể chất, căng thẳng về cảm xúc và các kiểu suy nghĩ tiêu cực. Yoga thực sự là liều thuốc giải độc cho những căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày [1].

Kết hợp với các bài tập luyện thì trang phục quần áo là một yếu tố góp phần tạo nên hiệu quả trong quá trình tập luyện. Nguyên liệu lựa chọn cho sản phẩm quần áo với các hình thức tập luyện khác nhau như thể thao, thể hình hay yoga cũng cần lựa chọn cho phù hợp. Một số chất liệu được biết đến với tính co giãn tốt, như sợi nylon hoặc sợi spandex. Vật liệu cũng có thể được pha trộn với cotton, polyester và spandex để tăng độ co giãn. Trong bày viết này, tác giả giới thiệu về yoga và các đặc tính của vải dệt kim single dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex lựa chọn để may quần áo tập yoga.

2. NỘI DUNG

    2.1. Yoga và đặc trưng, yêu cầu của quần áo tập yoga

            2.1.1. Khái niệm yoga

 - Yoga có nguồn gốc từ Ấn Độ khoảng 5000 năm trước. Bộ môn này không chỉ giúp rèn luyện thân thể mà còn giúp rèn luyện và khai mở tâm trí. Nhiều người cho rằng bộ môn này sẽ giúp tâm trí được thư giãn, giảm căng thẳng và nhờ đó sức khỏe sẽ được cải thiện.

- Yoga là một phương pháp luyện tập cổ xưa và phức tạp, bắt nguồn từ triết học Ấn Độ, bắt đầu như một thực hành tâm linh nhưng đã trở nên phổ biến như một cách để thúc đẩy sức khỏe thể chất và tinh thần.

 - Là phương pháp dưỡng sinh kinh điển nhất, cổ xưa nhất, khoa học nhất, yoga đang ngày càng được nhiều người mong muốn duy trì và phát triển rộng khắp hơn nữa.

     - Là một phương pháp rèn luyện thể dục, yoga không chỉ giúp con người đạt được sự phát triển về thể chất và tinh thần, mà còn có ảnh hưởng to lớn đối với xã hội.

Yoga là một phương pháp an toàn và hiệu quả giúp tăng cường thể lực, sự linh hoạt và khả năng giữ thăng bằng cơ thể. Yoga còn có tác dụng ổn định huyết áp, điều tiết lưu thông máu, giảm viêm, giảm bớt các triệu chứng của bệnh trầm cảm và căng thẳng, giảm mệt mỏi và có thể giúp đỡ bệnh nhân hen suyễn hít thở dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, yoga còn giúp người tập điều chỉnh hơi thở, tập trung vào hơi thở và suy nghĩ, từ đó giảm stress, cải thiện chứng mất ngủ [2]

2.1.2. Đặc trưng và yêu cầu của quần áo tập yoga

* Đặc trưng của quần áo tập yoga

Mục tiêu chính của việc chọn trang phục yoga phù hợp là để người tập có thể quên sự hiện diện của quần áo và tập trung hơn vào việc tập luyện. Vì vậy, việc chọn đồ tập yoga phù hợp có ý nghĩa rất quan trọng. Dù là bài tập thở, asana hay ngồi thiền, một bộ trang phục thoải mái sẽ giúp buổi tập của người tập đạt hiệu quả cao hơn:

- Quần áo mặc khi tập yoga phụ thuộc vào mục tiêu tập yoga, mức độ tập luyện, loại cơ thể và phong cách của người tập. Kết hợp với các bài tập luyện đó là trang phục quần áo là một yếu tố góp phần tạo nên hiệu quả trong quá trình tập luyện. Nguyên liệu lựa chọn cho sản phẩm quần áo với các hình thức tập luyện khác nhau như thể thao, thể hình hay yoga cũng cần lựa chọn cho phù hợp. Vì vậy chất liệu lựa chọn cho yoga có thể là từ polyester + spandex có ưu điểm bền, khô nhanh và co giãn tốt nhưng khả năng thoáng khí thấp. Ngoài ra có thể lựa chọn hỗn hợp cotton, rayon, nylon, sợi tre, spandex, loại vải chọn phù hợp cũng sẽ đóng vai trò quyết định mức độ linh hoạt, sự thoải mái và độ bền của quần áo [3].

 - Thoáng khí: Khi tập thể dục, yoga cần luồng không khí tốt để giữ được cảm giác thoải mái và khô ráo, đó là lý do tại sao chất liệu thoáng khí không giữ nhiệt và độ ẩm sẽ tạo cho người tập cảm thấy dễ chịu hơn trong suốt quá trình tập luyện.

 - Khả năng làm khô nhanh: Khi tập cơ thể ra mồ hôi khi mặc quần áo tập yoga thì khả năng hút ẩm và làm khô nhanh sẽ tạo nên sự khác biệt. Đặc điểm này được cho là đặc điểm quan trọng nhất khi nói đến trang phục thể thao vì nó sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến mức độ thoải mái và tiện nghi của người tập khi mặc trang phục.

- Kéo giãn: Hầu hết các môn thể thao và hoạt động, đặc biệt là yoga, sẽ yêu cầu người tập phải kéo căng cơ thể, người tập sẽ muốn quần áo tập yoga của mình được kéo giãn theo và không bị rách giữa các tư thế yoga. Một số chất liệu được biết đến với tính co giãn của tốt như nylon hoặc spandex. Tuy nhiên cũng có thể lựa chọn vật liệu pha trộn giữa cotton, polyester và spandex để tăng độ co giãn mà vẫn giữ được độ thoáng khí, mềm mại.

 - Độ bền: Xác định một bộ quần áo tập yoga phải chịu được nhiều áp lực, đặc biệt là sự biến dạng của vải, vì vậy chất liệu bền có nghĩa là quần áo tập yoga để có thể sử dụng được trong thời gian dài.

- Kiểu dáng: Lựa chọn kiểu dáng cho quần áo tập yoga phụ thuộc vào các dạng bài tập khác nhau. Có thể thiết kế ôm bó sát cơ thể giúp gia tăng hiệu quả khi tập và giữ cơ thể ở trạng thái ổn định. Đồng thời, cũng có thể lựa chọn thiết kế vừa để tạo cảm giác thoải mái vừa vặn và di chuyển dễ dàng hơn.

- Chất liệu mềm mịn, co giãn, thấm hút mồ hôi tốt rất quan trọng, giúp gia tăng hiệu quả tập, nhất là những động tác khó và động tác phải thực hiện trong thời gian dài. Thông thường, người tập sẽ lựa chọn cho mình một bộ đồ tập yoga vừa vặn, phù hợp cho bản thân để buổi tập được hiệu quả và thoải mái nhất [4].

* Yêu cầu của quần áo tập yoga

Tác giả Nurazlin Natasya Mohd Azli và cộng sự cho rằng yoga là một bài tập giải trí tĩnh, trong đó mọi người tham gia vào các hoạt động thể chất nhưng không tập luyện để thi đấu. Mặc dù ngày càng phổ biến và có những lợi ích sức khỏe tiềm ẩn, trang phục thể thao yoga được đánh giá rất thấp về mặt thiết kế trang phục, đặc tính chức năng và đặc tính thoải mái. Tuy nhiên, một số thành phần trang phục phổ biến thường được sử dụng cho yoga, bao gồm áo lót thể thao, áo ba lỗ và quần legging. Mỗi thành phần có một số tiêu chí thiết kế để cải thiện hiệu suất của người mặc và ngăn ngừa sự khó chịu. Ngoài ra, độ vừa vặn, độ co giãn và khả năng bảo vệ của quần áo là ba thuộc tính chức năng của trang phục thể thao yoga cũng quan trọng như các chức năng cơ bản khác của trang phục thể thao. [5].

Theo tác giả Mengmeng Zhao [3] đã nghiên cứu thiết kế quần áo thể thao yoga. Mục đích của nghiên cứu này, bao gồm khảo sát bảng câu hỏi, phát triển quần áo và đánh giá hiệu suất của quần áo, đề xuất một quy trình thiết kế công thái học để thiết kế quần áo chức năng tập yoga. Tác giả đã lựa chọn loại vải dệt kim 50% cotton, 45% polyester và 5% spandex để may quần áo tập yoga thiết kế mới. Chất liệu dệt này được lựa chọn dựa trên ba tiêu chí: (1) thoải mái khi chạm vào; (2) có thể co giãn để phù hợp với chuyển động của cơ thể và (3) Giá cả hợp lý. Kết quả theo nghiên cứu cho thấy chất liệu dệt được đánh giá là yếu tố quan trọng nhất đối với trang phục tập yoga [3].

Qua các nghiên cứu về đặc trưng và yêu cầu của quần áo yoga đã trình bày, tác giả đã lựa chọn hai mẫu vải single jersey được dệt từ sợi 100% cotton và vải dệt từ sợi CVC (30/70 Polyester/Cotton), với tỷ lệ sợi được cài spandex là 5% được sử dụng để nghiên các tính chất cơ lý của vải nhằm khuyến cáo cho việc lựa chọn vải may quần áo tập yoga.

2.2. Vải dệt kim single dệt từ sợi cotton 100% và vải dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex

* Vải dệt kim single cotton 100%

Là loại vải được dệt từ sợi 100% cotton, sử dụng rộng rãi trong may mặc do có nhiều đặc tính kỹ thuật tốt. Vải thường nhẹ, mềm mại, co giãn, và khả năng hút ẩm cao, tuy nhiên tính ổn định kích thước không cao, tính kháng nhàu thấp.

* Vải dệt kim single dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex 5%

Là loại vải dệt từ sợi pha giữa polyester + cotton (30/70 Polyester/Cotton). Vải có tính đàn hồi và tính kháng nhàu cao, phù hợp cho các loại sản phẩm quần áo thể thao, quần legging.

2.2.1. Cấu trúc vải dệt kim single

Được tạo ra bởi các vòng sợi (vòng dệt), là phần tử cấu tạo cơ bản của vải dệt kim. Các vòng sợi này liên kết với nhau theo một qui luật nào đó gọi là kiểu dệt. Các vòng sợi được liên kết với nhau nhờ kim dệt giữ vòng sợi cũ trong khi một vòng sợi mới được hình thành ở phía trước của vòng sợi cũ. Vòng sợi cũ sau đó lồng qua vòng sợi mới để tạo thành vải. Vải dệt kim đan ngang sợi được uốn liên tục để tạo thành hàng vòng sợi và các hàng vòng sợi này liên kết lại với nhau theo hướng ngang.

+ Cấu trúc vòng sợi

Các vòng sợi liên kết lại với nhau ở dạng vòng phải (các trụ vòng che khuất cung kim của vòng sợi trước, còn dạng vòng sợi trái (các cung vòng che khuất trụ vòng).

Hình 2: Cấu trúc của các vòng sợi [6]

Vải single là loại vải một mặt phải mà trên đó chỉ có phần tử cấu trúc cơ bản là vòng dệt. Các vòng dệt đan với nhau theo hướng hàng vòng và lồng qua nhau theo hướng cột vòng.

Hình 3: Cấu trúc của mặt vải Single [6]

Mặt phải của vải được tạo ra từ các vòng sợi phải, nên mặt vải nổi lên các trụ vòng nằm dọc theo chiều dọc vải. Trong may mặc, lấy mặt phải của vải làm mặt phải của sản phẩm, vì mặt phải của vải có độ mịn, bóng đẹp do các trụ vòng đó tạo nên. Mặt trái của vải được tạo ra từ các vòng sợi trái, mặt vải nổi lên các cung vòng nên không có độ mịn, bóng như mặt phải của vải.

2.2.2. Tính chất vải dệt kim single

- Vải được cấu tạo bằng các vòng sợi dệt liên kết lại với nhau, đồng thời có thêm sợi đàn hồi spandex nên có độ mềm mại, độ xốp và đàn hồi lớn, độ giãn ngang lớn gấp 2 lần độ giãn dọc. Sợi trong vải có độ săn tạo ra nội lực đàn hồi làm cho vải dễ trở lại trạng thái ban đầu.

- Vải dệt kim Single dệt theo cấu trúc mặt phải tạo ra chủ yếu là các cột phải thể hiện các trụ vòng theo hướng dọc cho nên bề mặt phải vải đẹp, nhẵn và mức độ phản xạ ánh sáng tốt hơn nên mặt vải sáng bóng hơn. Mặt trái là tập hợp các cung vòng nên xù và xốp, khả năng phản xạ ánh sáng kém hơn nên mặt trái thường tối hơn mặt phải.

- Khả năng thoáng khí: Do cấu trúc vải là các vòng sợi liên kết lại với nhau, có nhiều khoảng trống khe hở giữa các vòng sợi tạo cho vải có khả năng thoáng khí tốt, phù hợp cho các sản phẩm mặc mùa hè, mặc lót hay là các sản phẩm cần thoát mồ hôi nhanh.

 - Vải dễ bị tuột vòng theo cả hai hướng ngược chiều đan và thuận chiều đan, nên khi có một vòng sợi ở giữa vải bị đứt, nó dễ bị mất liên kết với các vòng sợi xung quang, nên cũng dễ bị tuột vòng theo. Để hạn chế tuột vòng, người ta thường tăng mật độ của vải và dùng sợi có độ đàn hồi cao hoặc tạo ma sát giữa các sợi lớn.

- Tính quăn mép: Đối với vải dệt kim một mặt phải tính quăn mép xảy ra khi có bất kỳ một đường cắt nào trên vải lập tức làm cho mép vải bị quăn. Nếu cắt theo chiều ngang vải thì mép quăn về phía mặt phải của vải còn nếu cắt theo chiều dọc vải thì mép quăn về phía mặt trái của vải. Tính quăn mép này là do quá trình liên kết giữa các vòng sợi móc lại với nhau bị kéo căng, tuy nhiên tính quăn mép này đều có thể khắc phục được trong quá trình gia công sản phẩm bằng kết cấu của đường may [6].

2.3. Một số tính chất cơ lý của mẫu vải sử dụng trong nghiên cứu

 2.3.1. Các đặc trưng cấu trúc của vải dệt kim single dệt từ sợi cotton 100% và vải dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex

Bảng 1. Thông số cấu trúc của hai mẫu vải khảo sát trong nghiên cứu

Qua (Bảng 1) cho thấy thông số cấu trúc vải dệt từ sợi CVC có sợi cài spandex tạo cho vải có khối lượng g/m², độ dày, mật độ dọc, ngang của vải cao hơn so với vải 100% cotton.

2.3.2. Các đặc trưng cơ lý của vải dệt kim single dệt từ sợi cotton 100% và vải dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex

Bảng 2: Độ bền đứt, độ giãn đứt và độ giãn căng của  hai mẫu vải single
 

Hình 4: Biểu đồ độ bền đứt, độ giãn đứt và giãn căng của hai mẫu vải single.

  Kết quả trên biểu đồ cho thấy mẫu có thành phần sợi là cotton 100% so với mẫu có thành phần sợi là CVC có cài sợi spandex 5% thì độ bền đứt thay đổi theo hướng cột vòng tăng (từ 120N lên 204N), hướng hàng vòng tăng (từ 60N lên 145N). Độ giãn đứt cũng thay đổi theo hướng cột vòng (từ 66,6% lên 134%), hướng hàng vòng tăng (từ 46% lên 237%). Với tính chất này của mẫu vải thực nghiệm dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex 5% có có độ đàn hồi và co giãn tốt, còn mẫu một do không có tỷ lệ cài sợi spandex nên kết quả cho độ bền đứt, độ giãn đứt và độ giãn căng là thấp hơn. Kết quả cho thấy với vải single dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex được sử dụng phù hợp cho quần áo thể thao yoga [3].

2.3.3. Độ thoáng khí của vải dệt kim single dệt từ sợi cotton 100% và vải dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex 5%

     Kết quả thử nghiệm cho thấy sự thay đổi độ giãn dư và độ thoáng khí phụ thuộc vào thành phần vải, mật độ, khối lượng gam của vải.

Bảng 3: Độ giãn dư và độ thoáng khí của hai mẫu vải single

Hình 5: Biểu đồ độ giãn dư của hai mẫu vải single

 Kết quả biểu đồ (Hình 5) cho thấy đối với vải 100% cotton độ giãn dư theo hướng cột vòng sau 60_S là 5,6%, sau 1h là 4,8% theo hướng hàng vòng sau 60_S là 10,4%, sau 1h là 8,0% còn đối với vải CVC cài sợi spandex thì độ giãn dư theo hướng cột vòng sau 60_S là  1,9%, Sau 1h là 3,5% theo hướng hàng vòng là sau 60_S là 1,2%, sau 1h là 1,9%. Điều này cho thấy độ giãn dư đối với vải CVC có cài sợi spandex theo hướng hàng vòng và cột vòng thấp tức là sẽ tạo cho vải ít bị biến dạng trong quá trình sử dụng.

Hình 6: Biểu đồ độ thoáng khí của hai mẫu vải single

Kết quả biểu đồ (hình 6) cho thấy độ thoáng khí của vải thể hiện rõ rệt khi không có cài sợi spandex và đặc biệt là mẫu vải sử dụng sợi 100% cotton thì độ thoáng khí cao hơn nhiều so với vải dệt từ sợi CVC cài sợi spandex. Điều này phù hợp với các kết quả nghiên cứu trước đó, sự có mặt của sợi spandex đều làm tăng độ đàn hồi và làm giảm độ thoáng khí của vải [7].

3. KẾT LUẬN

Yoga khác biệt so với bất kỳ hình thức thể dục hoặc hoạt động nào khác và đó là lý do tại sao nhiều thương hiệu phục vụ riêng cho các thiền sinh. Hiện nay có rất nhiều lựa chọn cho các phong cách yoga và hình dạng cơ thể của tất cả các loại. Tác giả đã phân loại chúng và tìm ra những bộ trang phục phù hợp để mặc khi tập yoga vì sự thoải mái, chức năng và sự tự do di chuyển [8].

Yoga là môn thể thao thời trang, yoga ngày càng thu hút nhiều người tham gia và thúc đẩy sự phát triển của yoga thị trường quần áo. Trong trang phục thể thao, sự thoải mái khi chịu áp lực là hiệu suất quan trọng nhất, sẽ ảnh hưởng đến thành tích và hiệu quả thể thao của người mặc. Tự do di chuyển và không cảm giác kiềm chế là tiêu chuẩn cho thiết kế kết cấu của trang phục thể thao [9].  

- Thoáng khí: Khi tập yoga cần luồng không khí tốt để giữ được cảm giác thoải mái và khô ráo, đó là lý do tại sao chất liệu thoáng khí không giữ nhiệt và độ ẩm sẽ tạo cho người tập cảm thấy dễ chịu hơn trong suốt quá trình tập luyện.

- Khả năng làm khô: Khi tập cơ thể ra mồ hôi khi mặc quần áo tập yoga thì khả năng hút ẩm và làm khô nhanh là đặc điểm quan trọng nhất khi nói đến trang phục thể thao vì nó sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến mức độ thoải mái và tiện nghi của người tập khi mặc trang phục.

- Kéo giãn: Khi tập yoga yêu cầu người tập phải kéo căng cơ thể, người tập sẽ muốn quần áo tập yoga của mình được kéo giãn theo và không bị rách giữa các tư thế yoga.

- Độ bền: Quần áo tập yoga phải chịu được nhiều áp lực, đặc biệt là sự biến dạng của vải, vì vậy chất liệu bền có nghĩa là quần áo tập yoga để có thể sử dụng được trong thời gian dài.

Vì vậy hai loại vải dệt kim single jersey dệt từ sợi 100% cotton và vải dệt từ sợi CVC có cài sợi spandex trong nghiên cứu. Kết quả cho thấy loại vải cài sợi spandex có ảnh hưởng rõ rệt đến các thông số kỹ thuật của vải: khi vải có cài sợi spandex thì mật độ ngang và mật độ dọc của vải tăng so với vải 100% cotton. Các tính chất cơ lý của hai mẫu vải cũng thay đổi theo thành phần nguyên liệu và tỷ lệ sợi cài spandex trong vải, với thành phần vải CVC có cài sợi spandex cao thì độ bền đứt, độ giãn đứt và ít bị biến dạng hơn vải có thành phần là 100% cotton. Tuy nhiên khả năng thoáng khí, thấm hút mồ hôi của vải 100% cotton lại tốt hơn.

Qua bài viết này tác giả muốn giới thiệu các kết quả nghiên cứu để có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho người tập lựa chọn bộ quần áo tập yoga cũng như các nhà sản xuất sản phẩm quần áo tập yoga lựa chọn loại vải dệt kim single dệt từ sợi CVC cài sợi spandex làm nguyên liệu cho bộ quần áo tập yoga với các dạng bài tập khác nhau. Chất liệu dệt này được lựa chọn dựa trên ba tiêu chí: (1) thoải mái khi chạm vào; (2) có thể co giãn để phù hợp với chuyển động của cơ thể và (3) Giá cả hợp lý. Kết quả cho thấy chất liệu dệt được đánh giá là yếu tố quan trọng nhất đối với trang phục tập yoga [3].
 
TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Hà Thị Khiết, 2015, Sổ tay tự luyện tập Yoga, NXB Mỹ thuật

[2]. Kookaburra Communications, 2016, a 5 week introduction to traditional Hatha Yoga, Published in Australia

[3]. Mengmeng Zhao1*, Zhaoli Wang2, 2022, An Ergonomic Design Process of the Functional Clothing for Yoga Sports, Fibres & Textiles in Eastern Europe, Research Article • DOI: 10.2478/ftee-2022-0052 FTEE • 30(6) • 2022 • 55–66.

[4]. By Team Peloton, 2023, How to Choose the Most Comfortable Yoga Clothes for Your Practice

[5]. Nurazlin Natasya Mohd Azli 1, Mohd Iqbal Misnon2,*, Norazura Ibrahim3, Shariman Ismadi Ismail4, 2023, Yoga sportswear design, functional attributes and wear comfort properties: a review, Journal of Physical Education and Sport, August 31, 2023.

[6]. Lê Hữu Chiến, 2003, Cấu trúc vải dệt kim, ĐHBK Hà Nội

[7]. Nguyễn Thị Tú Trinh, Chu Diệu Hương, 2019, Nghiên cứu ảnh hưởng của tỷ lệ thành phần sợi Spandex tới các tính chất cơ lý của vải Single jersey dệt từ sợi CVC sử dụng cho quần áo thể thao legging nữ, Tạp chí Khoa học & Công nghệ, số 50, 83-85

[8]. Cam McKenzie Ring ⋅ Senior Review Edito, 2022, How To Choose The Right Yoga Pants, Sunday March 20, 2022.

[9]. Weirong Wang, Xuliang Yu and Honglian Cong*, 2023, Pressure Evaluation of Seamless Yoga Leggings Designed With Partition Structure, Autex Reseatch journal, Vol 23, No 2, June 2023, DOI.