Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hà, Khoa Kinh tế
Tóm tắt:
Trong bối cảnh giáo dục đại học gắn với thực tiễn và nhu cầu phát triển của doanh nghiệp, việc tăng cường phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên trong hoạt động nghiên cứu khoa học đóng vai trò quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và tính ứng dụng của các kết quả nghiên cứu. Bài tham luận tập trung phân tích thực trạng phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên Khoa Kinh tế, Trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội thông qua các hình thức: cung cấp dữ liệu thực tiễn, đặt hàng đề tài, đồng hành thực hiện nghiên cứu. Từ đó chỉ ra những hạn chế, khó khăn còn tồn tại như: thiếu kết nối thông tin, cơ chế khuyến khích và kinh nghiệm hợp tác. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất các nhóm giải pháp nhằm thúc đẩy mối quan hệ hợp tác bền vững, hiệu quả giữa nhà trường và doanh nghiệp trong nghiên cứu khoa học thời gian tới.
Từ khóa: Doanh nghiệp, Giảng viên, Khoa Kinh tế, Nghiên cứu khoa học, Phối hợp.
1. Đặt vấn đề
Nghiên cứu khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển tri thức và khẳng định vị thế của các trường đại học trong hệ thống giáo dục quốc gia. Đặc biệt, đối với các trường đại học ứng dụng như Trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội, hoạt động nghiên cứu khoa học không chỉ nhằm phục vụ giảng dạy mà còn góp phần giải quyết các vấn đề thực tiễn trong ngành dệt may - một ngành kinh tế mũi nhọn, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc nâng cao hiệu quả nghiên cứu khoa học càng trở thành yêu cầu cấp thiết đối với đội ngũ giảng viên, đặc biệt là các giảng viên Khoa Kinh tế - nơi đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công tác quản lý, điều hành và phát triển doanh nghiệp dệt may.
Một trong những yếu tố then chốt giúp nâng cao chất lượng và tính ứng dụng của các đề tài nghiên cứu khoa học chính là sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp. Doanh nghiệp vừa là đối tượng hưởng lợi từ kết quả nghiên cứu, vừa là đối tác đồng hành, cung cấp dữ liệu thực tế, đặt hàng đề tài và hỗ trợ tài chính, nhân lực cho hoạt động nghiên cứu. Sự tham gia của doanh nghiệp không chỉ giúp giảng viên tiếp cận thực tiễn sản xuất - kinh doanh mà còn tạo điều kiện để các đề tài nghiên cứu bám sát nhu cầu thực tế, giải quyết các vấn đề đang đặt ra tại doanh nghiệp. Qua đó, giúp nâng cao tính ứng dụng, hiệu quả và giá trị của các sản phẩm khoa học.
Tuy nhiên, trên thực tế, sự phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên trong hoạt động nghiên cứu khoa học còn hạn chế, thiếu cơ chế kết nối và chưa khai thác hết tiềm năng hợp tác giữa hai bên. Do đó, việc nghiên cứu, đề xuất các giải pháp thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp vào hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên Khoa Kinh tế là cần thiết, nhằm phát huy hiệu quả nguồn lực xã hội, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu và đào tạo của nhà trường trong bối cảnh mới.
2. Nội dung
2.1. Cơ sở lý luận về phối hợp doanh nghiệp và giảng viên trong nghiên cứu khoa học
2.1.1. Khái niệm nghiên cứu khoa học trong trường đại học
Nghiên cứu khoa học (NCKH) trong trường đại học là một hoạt động cốt lõi, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển tri thức và khẳng định vị thế của nhà trường trong hệ thống giáo dục quốc gia. Theo giáo trình "Phương pháp nghiên cứu khoa học" của Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, NCKH được định nghĩa là "quá trình hình thành và chứng minh luận điểm khoa học về một sự vật, hiện tượng cần khám phá" (Hào, 2015).
Trong bối cảnh giáo dục đại học hiện nay, NCKH không chỉ là phương tiện để giảng viên cập nhật kiến thức, nâng cao năng lực chuyên môn mà còn là cầu nối giữa lý thuyết và thực tiễn. Hoạt động này giúp giảng viên phát triển tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề và khả năng sáng tạo, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và đào tạo. Đồng thời, NCKH còn tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận với phương pháp nghiên cứu, phát triển kỹ năng mềm và chuẩn bị hành trang cho sự nghiệp tương lai.
Ngoài ra, NCKH trong trường đại học còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp. Thông qua các đề tài nghiên cứu, giảng viên có thể tiếp cận với những vấn đề thực tiễn mà doanh nghiệp đang đối mặt, từ đó đề xuất các giải pháp hữu ích, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Sự phối hợp này không chỉ nâng cao tính ứng dụng của các công trình nghiên cứu mà còn giúp doanh nghiệp tiếp cận với nguồn nhân lực chất lượng cao và các kết quả nghiên cứu tiên tiến.
Tóm lại, NCKH trong trường đại học là một hoạt động thiết yếu, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển tri thức và thúc đẩy sự hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp. Việc hiểu rõ khái niệm và vai trò của NCKH sẽ giúp giảng viên và các bên liên quan định hướng và triển khai các hoạt động nghiên cứu một cách hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của thời đại và góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội.
2.1.2. Khái niệm phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên
Phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên trong nghiên cứu khoa học là một hình thức hợp tác chiến lược, trong đó hai bên cùng tham gia vào quá trình nghiên cứu nhằm đạt được những mục tiêu chung, đồng thời tận dụng tối đa nguồn lực và thế mạnh của mỗi bên. Theo Trương Quốc Cường và cộng sự (2021), mối quan hệ hợp tác này không chỉ giúp nâng cao chất lượng nghiên cứu mà còn thúc đẩy sự đổi mới và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất - kinh doanh, tạo ra giá trị gia tăng cho cả hai bên .
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, sự phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên trở nên ngày càng quan trọng. Doanh nghiệp cung cấp thông tin về nhu cầu thực tiễn, hỗ trợ tài chính và cơ sở vật chất cho hoạt động nghiên cứu, trong khi giảng viên đóng vai trò là người thực hiện nghiên cứu, phân tích và đề xuất giải pháp khoa học. Sự kết hợp này không chỉ giúp nâng cao tính ứng dụng của các đề tài nghiên cứu mà còn góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động .
Tóm lại, phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên trong nghiên cứu khoa học là một yếu tố then chốt để thúc đẩy sự phát triển bền vững của cả hai bên, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục đại học.
2.1.3. Ý nghĩa và vai trò của doanh nghiệp đối với nghiên cứu khoa học của giảng viên
Trong bối cảnh giáo dục đại học ngày càng gắn kết với thực tiễn sản xuất và nhu cầu xã hội, sự tham gia của doanh nghiệp vào hoạt động nghiên cứu khoa học (NCKH) của giảng viên đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng và tính ứng dụng của các công trình nghiên cứu.
Thứ nhất, doanh nghiệp cung cấp nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất cho hoạt động NCKH. Sự hỗ trợ này giúp giảng viên có điều kiện triển khai các đề tài nghiên cứu có tính ứng dụng cao, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển giao công nghệ và thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Theo nghiên cứu của Trương Quốc Cường và cộng sự (2021), việc hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp đã góp phần nâng cao hiệu quả của các dự án nghiên cứu, đặc biệt trong việc áp dụng kết quả vào thực tiễn sản xuất và kinh doanh.
Thứ hai, doanh nghiệp đóng vai trò là đối tác chiến lược trong việc xác định hướng nghiên cứu phù hợp với nhu cầu thị trường. Sự hợp tác này giúp giảng viên định hướng đề tài nghiên cứu theo hướng ứng dụng, từ đó tăng cường khả năng chuyển giao kết quả nghiên cứu vào thực tiễn. Nguyễn Thị Mai Anh và Vũ Đình Khoa (2019) nhấn mạnh rằng, sự hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp không chỉ nâng cao chất lượng đào tạo mà còn cải thiện khả năng tuyển dụng của sinh viên sau khi tốt nghiệp.
Thứ ba, doanh nghiệp tạo điều kiện cho giảng viên tiếp cận với môi trường thực tiễn, từ đó nâng cao kỹ năng và kinh nghiệm nghiên cứu. Việc giảng viên tham gia vào các dự án thực tế tại doanh nghiệp giúp họ hiểu rõ hơn về quy trình sản xuất, quản lý và kinh doanh, từ đó áp dụng vào giảng dạy và nghiên cứu một cách hiệu quả hơn. Bài viết trên VnExpress (2022) cho thấy, việc giảng viên đến doanh nghiệp nghiên cứu khoa học đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực, cả về mặt chuyên môn và ứng dụng.
Thứ tư, doanh nghiệp góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong hoạt động NCKH của giảng viên. Sự hợp tác này khuyến khích giảng viên phát triển các ý tưởng mới, giải pháp sáng tạo nhằm giải quyết các vấn đề thực tiễn mà doanh nghiệp đang đối mặt. Theo bài viết trên Tạp chí Quản lý Nhà nước (2024), liên kết giữa trường đại học và doanh nghiệp trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ là yếu tố quan trọng thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và nâng cao chất lượng của đội ngũ giảng viên.
Tóm lại, doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ, định hướng và ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học của giảng viên. Sự hợp tác chặt chẽ giữa hai bên không chỉ nâng cao chất lượng nghiên cứu mà còn góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.
2.2. Các hình thức phối hợp doanh nghiệp tham gia hiện nay
2.2.1. Doanh nghiệp cung cấp dữ liệu thực tiễn
Một trong những hình thức phổ biến của sự phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên trong nghiên cứu khoa học là việc doanh nghiệp cung cấp dữ liệu thực tiễn. Các số liệu về quy trình sản xuất, quản lý, tiêu thụ sản phẩm, thị trường và nhân sự mà doanh nghiệp chia sẻ sẽ là nguồn thông tin giá trị giúp giảng viên thực hiện các đề tài nghiên cứu có tính ứng dụng cao, phản ánh đúng thực trạng hoạt động của doanh nghiệp. Việc tiếp cận dữ liệu thực tiễn không chỉ nâng cao chất lượng nghiên cứu mà còn giúp giảng viên cập nhật kiến thức, đưa vào bài giảng các tình huống sát thực, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.
2.2.2. Doanh nghiệp tham gia đặt hàng đề tài nghiên cứu
Bên cạnh việc cung cấp dữ liệu, nhiều doanh nghiệp hiện nay còn chủ động đặt hàng các đề tài nghiên cứu với giảng viên nhà trường. Các đề tài này thường xuất phát từ những vấn đề cụ thể mà doanh nghiệp đang gặp phải trong quá trình sản xuất, kinh doanh, quản trị hay chiến lược phát triển. Việc đặt hàng đề tài nghiên cứu giúp doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận với các giải pháp khoa học, trong khi giảng viên có cơ hội tiếp xúc với thực tiễn, thực hiện những nghiên cứu mang tính ứng dụng cao. Đây là hình thức phối hợp thiết thực, góp phần nâng cao tính gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp.
2.2.3. Doanh nghiệp đồng hành cùng giảng viên thực hiện đề tài
Ngoài việc cung cấp thông tin và đặt hàng đề tài, doanh nghiệp còn có thể tham gia trực tiếp vào quá trình thực hiện các đề tài nghiên cứu. Doanh nghiệp đóng vai trò là đối tác đồng hành, hỗ trợ tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị hoặc cùng tham gia tổ chức các hoạt động nghiên cứu, thử nghiệm và đánh giá kết quả. Sự đồng hành này giúp nâng cao tính khả thi và thực tiễn của đề tài, đồng thời giúp doanh nghiệp tiếp cận sớm với các kết quả nghiên cứu để nhanh chóng triển khai vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đây là hình thức hợp tác hiệu quả, góp phần phát huy thế mạnh của cả hai bên, hướng đến những giá trị thực tiễn bền vững.
2.3. Thực trạng phối hợp trong nghiên cứu khoa học của giảng viên
2.3.1. Thống kê số lượng doanh nghiệp phối hợp trong nghiên cứu khoa học
Bảng 1. Thống kê số lượng doanh nghiệp phối hợp trong nghiên cứu khoa học
|
TT |
Nội dung |
Năm học 2022- 2023 |
Năm học
2023- 2024 |
Năm học
2024- 2025 |
|
1 |
Đề tài cấp trường |
1 |
1 |
0 |
|
2 |
Đề tài cấp bộ |
0 |
0 |
1 |
|
3 |
DN phối hợp NCKH. Trong đó: |
|
|
|
|
3.1 |
Số doanh nghiệp thực nghiệm |
0 |
1 |
3 |
|
3.2 |
Số doanh nghiệp tham gia khảo sát |
0 |
1 |
55 |
Nguồn: Tác giả tự tổng hợp từ những đề tài đã được nghiệm thu
Số doanh nghiệp tham gia khảo sát tăng đột biến từ 1 (các năm trước) lên 55 do năm học 2024 – 2025 khoa Kinh tế chủ nhiệm một đề tài cấp bộ, cho thấy sự chuyển dịch tích cực trong nhận thức và hành động của doanh nghiệp đối với hoạt động nghiên cứu khoa học trong nhà trường. Ngoài ra, chỉ duy nhất một đề tài cấp Bộ xuất hiện vào năm 2024–2025, trong khi trước đó hoàn toàn vắng bóng, phần nào cho thấy sự khởi đầu trong việc nâng tầm nghiên cứu nhưng vẫn chưa có tính ổn định hoặc hệ thống.
Từ số liệu trên, có thể khẳng định: Mối quan hệ hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường đang dịch chuyển từ giai đoạn “làm quen” sang giai đoạn “thăm dò và thử nghiệm quy mô lớn”, nhưng vẫn thiếu chiều sâu và chưa có sự lan tỏa mạnh mẽ ở những hình thức hợp tác thiết thực như đồng tài trợ hay triển khai thực nghiệm.
2.3.2. Những hạn chế, khó khăn trong việc phối hợp doanh nghiệp trong nghiên cứu khoa học
2.3.2.1. Hạn chế về kết nối thông tin
Hiện nay, việc kết nối thông tin giữa nhà trường và doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu khoa học còn gặp nhiều hạn chế. Mối quan hệ hợp tác chủ yếu mang tính tự phát, thiếu các kênh thông tin chính thức và hiệu quả để trao đổi nhu cầu, nội dung và kết quả nghiên cứu. Nhiều doanh nghiệp chưa nắm bắt được tiềm năng và năng lực nghiên cứu của giảng viên nhà trường, trong khi giảng viên cũng gặp khó khăn khi tiếp cận thông tin về những vấn đề thực tiễn mà doanh nghiệp đang gặp phải. Tình trạng này dẫn đến việc hai bên chưa tìm được tiếng nói chung và chưa tận dụng được cơ hội để triển khai các hoạt động nghiên cứu thiết thực, phù hợp với nhu cầu thực tế.
2.3.2.2. Chưa có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia
Một trong những nguyên nhân khiến hoạt động phối hợp nghiên cứu giữa giảng viên và doanh nghiệp chưa thực sự phát triển là do thiếu cơ chế khuyến khích cụ thể dành cho doanh nghiệp tham gia vào quá trình nghiên cứu khoa học. Hiện nay, chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho doanh nghiệp khi tham gia tài trợ, hợp tác nghiên cứu với nhà trường còn hạn chế, chưa rõ ràng. Doanh nghiệp thường lo ngại về tính khả thi, hiệu quả và quyền lợi khi đầu tư vào các hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên. Bên cạnh đó, việc thiếu quy định cụ thể về việc ghi nhận, chia sẻ kết quả nghiên cứu, bảo hộ sở hữu trí tuệ… cũng là yếu tố cản trở doanh nghiệp chủ động tham gia vào các dự án nghiên cứu chung với nhà trường.
2.3.2.3. Thiếu kinh nghiệm hợp tác giữa hai bên
Mặc dù nhận thức được vai trò và lợi ích của việc hợp tác, song trên thực tế, cả doanh nghiệp và giảng viên vẫn còn thiếu kinh nghiệm trong việc tổ chức, triển khai và quản lý các hoạt động nghiên cứu khoa học phối hợp. Phần lớn các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa quen với việc hợp tác nghiên cứu cùng nhà trường, còn e ngại về quy trình, thủ tục và hiệu quả mang lại. Về phía giảng viên, kỹ năng làm việc với doanh nghiệp, thiết kế các đề tài gắn với thực tiễn sản xuất - kinh doanh cũng còn hạn chế. Điều này làm cho quá trình phối hợp dễ gặp khó khăn, thiếu đồng bộ và chưa đạt được hiệu quả như mong đợi.
2.4. Giải pháp thúc đẩy sự phối hợp của doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu khoa học
2.4.1. Đẩy mạnh hoạt động kết nối, giao lưu học thuật
Tổ chức tọa đàm, hội thảo doanh nghiệp - nhà trường: Việc tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo chuyên đề giữa doanh nghiệp và nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường đối thoại, chia sẻ và hợp tác nghiên cứu. Các sự kiện này là diễn đàn để doanh nghiệp trình bày những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, đồng thời đề xuất những vấn đề cần được nghiên cứu, giải quyết. Giảng viên nhà trường có thể dựa trên cơ sở đó để xây dựng các đề tài nghiên cứu thiết thực, sát với nhu cầu thực tiễn. Ngoài ra, các hội thảo còn giúp giảng viên cập nhật thông tin về xu hướng phát triển ngành nghề, công nghệ, quản trị hiện đại mà doanh nghiệp đang áp dụng, qua đó định hướng nghiên cứu phù hợp hơn với nhu cầu xã hội. Việc tổ chức tọa đàm, hội thảo có thể thực hiện định kỳ hàng năm, theo từng lĩnh vực hoặc chuyên đề cụ thể, tạo thành hoạt động thường xuyên trong hợp tác nghiên cứu.
Xây dựng mạng lưới kết nối thường xuyên: Bên cạnh các sự kiện kết nối định kỳ, việc thiết lập một mạng lưới kết nối thường xuyên giữa giảng viên và doanh nghiệp cũng rất cần thiết. Mạng lưới này có thể được tổ chức dưới dạng câu lạc bộ, diễn đàn nghiên cứu - ứng dụng hoặc nhóm cộng tác chuyên đề, nơi các giảng viên, nhà nghiên cứu và đại diện doanh nghiệp thường xuyên trao đổi thông tin, nhu cầu và kết quả nghiên cứu. Thông qua mạng lưới này, các bên dễ dàng cập nhật các vấn đề doanh nghiệp đang gặp phải, những thành tựu nghiên cứu mới của giảng viên, từ đó tạo điều kiện thuận lợi để hình thành các ý tưởng nghiên cứu, hợp tác triển khai các đề tài gắn với thực tiễn. Việc duy trì kết nối thường xuyên còn giúp tăng cường sự gắn bó, tin tưởng giữa doanh nghiệp và nhà trường, từng bước hình thành mối quan hệ hợp tác lâu dài, bền vững.
2.4.2. Xây dựng cơ chế đặt hàng nghiên cứu từ doanh nghiệp
Phát triển đề tài ngắn hạn, gắn với thực tế: Để phù hợp với điều kiện và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, nhà trường và giảng viên nên ưu tiên xây dựng và triển khai các đề tài nghiên cứu ngắn hạn, có thời gian thực hiện linh hoạt, chi phí hợp lý và tập trung vào giải quyết những vấn đề cụ thể mà doanh nghiệp đang quan tâm. Các đề tài này có thể xoay quanh các nội dung như tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý nhân sự, marketing sản phẩm, dự báo nhu cầu thị trường hay cải tiến mô hình kinh doanh. Việc triển khai đề tài ngắn hạn giúp doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận với các kết quả nghiên cứu khả thi, kịp thời áp dụng vào hoạt động thực tiễn. Đồng thời, giảng viên cũng có cơ hội tiếp cận với các vấn đề thực tế, trau dồi kinh nghiệm và nâng cao năng lực nghiên cứu ứng dụng. Đây là hình thức hợp tác có tính khả thi cao, phù hợp với điều kiện của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành dệt may hiện nay.
Cơ chế đồng tài trợ và đồng thực hiện: Bên cạnh việc đặt hàng đề tài, doanh nghiệp có thể tham gia vào quá trình đồng tài trợ và đồng thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học cùng với giảng viên. Theo đó, doanh nghiệp có thể hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ kinh phí cho hoạt động nghiên cứu, đồng thời cử cán bộ, chuyên gia phối hợp với giảng viên trong quá trình triển khai đề tài. Cơ chế đồng tài trợ và đồng thực hiện giúp gia tăng trách nhiệm và quyền lợi của doanh nghiệp đối với kết quả nghiên cứu, đồng thời nâng cao tính thực tiễn, tính ứng dụng và giá trị kinh tế của đề tài. Việc cùng tham gia vào quá trình nghiên cứu còn giúp hai bên hiểu rõ hơn về nhu cầu, điều kiện và năng lực của nhau, từ đó thúc đẩy các mối quan hệ hợp tác lâu dài, bền vững.
2.4.3. Tăng cường hoạt động thực tế, thực tập kết hợp nghiên cứu
Tăng cường các hoạt động thực tế, thực tập kết hợp với nghiên cứu là giải pháp thiết thực nhằm gắn kết chặt chẽ hơn giữa giảng viên và doanh nghiệp, đồng thời nâng cao tính thực tiễn, khả năng ứng dụng của các đề tài nghiên cứu. Hình thức này không chỉ giúp giảng viên tiếp cận trực tiếp với môi trường sản xuất – kinh doanh mà còn mở rộng cơ hội hợp tác lâu dài giữa nhà trường và doanh nghiệp.
Giảng viên tham gia nghiên cứu tại doanh nghiệp: Việc cử giảng viên trực tiếp tham gia các hoạt động nghiên cứu, khảo sát và giải quyết vấn đề tại doanh nghiệp là phương thức hiệu quả để tăng cường mối liên kết hợp tác. Thông qua quá trình tham gia thực tế, giảng viên có thể thu thập dữ liệu trực tiếp, quan sát quy trình vận hành, quản lý và sản xuất của doanh nghiệp, từ đó phát hiện các vấn đề cần nghiên cứu, đề xuất các giải pháp khoa học phù hợp. Hơn nữa, việc giảng viên làm việc thực tế tại doanh nghiệp giúp nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, cập nhật kiến thức mới và tiếp cận các công nghệ, quy trình quản trị hiện đại. Điều này không chỉ phục vụ cho hoạt động nghiên cứu mà còn góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, đảm bảo tính sát thực và tính ứng dụng cao trong nội dung bài giảng.
Kết hợp nghiên cứu và giảng dạy thực tế: Bên cạnh việc tham gia nghiên cứu tại doanh nghiệp, giảng viên cần tích cực lồng ghép các nội dung nghiên cứu thực tế vào chương trình giảng dạy. Những đề tài, tình huống, số liệu thực tế từ doanh nghiệp sẽ giúp nội dung bài giảng trở nên sinh động, thiết thực, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về môi trường làm việc, các vấn đề thực tiễn mà doanh nghiệp đang gặp phải và cách thức vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề. Ngoài ra, việc kết hợp nghiên cứu và giảng dạy thực tế còn tạo cơ hội cho sinh viên tiếp cận với các đề tài nghiên cứu ứng dụng, tham gia cùng giảng viên trong quá trình khảo sát, xử lý số liệu và đề xuất giải pháp cho doanh nghiệp. Điều này không chỉ giúp sinh viên phát triển kỹ năng nghiên cứu mà còn nâng cao khả năng thích ứng với công việc sau khi tốt nghiệp.
2.4.4. Tìm kiếm, kêu gọi tài trợ từ doanh nghiệp
Tìm kiếm và kêu gọi tài trợ từ doanh nghiệp là một trong những giải pháp quan trọng nhằm huy động nguồn lực xã hội cho hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên. Việc doanh nghiệp tham gia tài trợ không chỉ giúp giảm bớt áp lực về kinh phí cho nhà trường mà còn mở rộng cơ hội hợp tác, đồng hành lâu dài giữa hai bên.
Tài trợ hội thảo, nghiên cứu sinh viên - giảng viên: Nhằm tăng cường sự gắn kết và hỗ trợ lẫn nhau, nhà trường cần chủ động kêu gọi doanh nghiệp tài trợ cho các hoạt động hội thảo, tọa đàm khoa học, các cuộc thi nghiên cứu khoa học dành cho sinh viên và giảng viên. Đây là những hoạt động mang tính học thuật, đồng thời cũng là diễn đàn kết nối hiệu quả giữa doanh nghiệp và nhà trường. Thông qua việc tài trợ, doanh nghiệp có thể quảng bá hình ảnh, giới thiệu sản phẩm, dịch vụ và tiếp cận nguồn nhân lực chất lượng cao từ nhà trường. Đối với giảng viên và sinh viên, sự đồng hành của doanh nghiệp sẽ tạo điều kiện thuận lợi về kinh phí, cơ sở vật chất và môi trường thực tiễn để triển khai các ý tưởng nghiên cứu, sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học.
Doanh nghiệp đồng hành cùng giảng viên trong đề tài khoa học: Bên cạnh việc tài trợ cho các hoạt động học thuật, doanh nghiệp cũng có thể trực tiếp đồng hành cùng giảng viên trong quá trình thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học. Sự đồng hành này có thể dưới hình thức tài trợ kinh phí, cung cấp dữ liệu, hỗ trợ cơ sở vật chất, chuyên gia kỹ thuật hoặc tham gia cùng giảng viên trong quá trình triển khai đề tài. Việc doanh nghiệp tham gia đồng hành không chỉ giúp đảm bảo nguồn lực cho đề tài mà còn nâng cao tính thực tiễn, khả năng áp dụng kết quả nghiên cứu vào hoạt động sản xuất - kinh doanh. Đồng thời, thông qua quá trình hợp tác, doanh nghiệp có thể tiếp cận sớm với các giải pháp khoa học, công nghệ tiên tiến, từ đó nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh trên thị trường.
3. Kết luận
Có thể khẳng định rằng, hoạt động nghiên cứu khoa học đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển năng lực giảng viên và đóng góp vào sự phát triển của doanh nghiệp cũng như nền kinh tế nói chung. Đặc biệt trong bối cảnh đổi mới giáo dục và chuyển đổi số hiện nay, việc tăng cường sự phối hợp giữa doanh nghiệp và giảng viên Khoa Kinh tế trong hoạt động nghiên cứu khoa học không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn là xu hướng phù hợp với thực tiễn và nhu cầu xã hội.
Thông qua quá trình phân tích, tham luận đã chỉ ra được những cơ hội thuận lợi, các hình thức hợp tác hiện nay cũng như những hạn chế, khó khăn trong mối quan hệ phối hợp giữa giảng viên và doanh nghiệp trong nghiên cứu khoa học. Trên cơ sở đó, các nhóm giải pháp thiết thực đã được đề xuất như: đẩy mạnh hoạt động kết nối, xây dựng cơ chế đặt hàng nghiên cứu, tăng cường hoạt động thực tế kết hợp nghiên cứu và tìm kiếm, kêu gọi tài trợ từ doanh nghiệp. Những giải pháp này nhằm mục tiêu tạo lập môi trường hợp tác hiệu quả, khai thác và phát huy tốt hơn tiềm năng của cả hai bên, góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học và tăng cường tính ứng dụng thực tiễn của các kết quả nghiên cứu.
Trong thời gian tới, để các giải pháp này được triển khai hiệu quả, cần có sự vào cuộc tích cực từ phía nhà trường, doanh nghiệp và đặc biệt là sự chủ động, linh hoạt của đội ngũ giảng viên Khoa Kinh tế. Qua đó, góp phần xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững, thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học phát triển, phục vụ thiết thực cho sự phát triển của ngành dệt may và nền kinh tế đất nước.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Lê Văn Hào (2015). Phương pháp nghiên cứu khoa học. Trường Đại học Kinh tế Quốc dân.
2. Nguyễn Thị Mai Anh & Vũ Đình Khoa. (2019). Nghiên cứu vai trò hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp đối với khả năng tuyển dụng của sinh viên sau khi tốt nghiệp. Tạp chí Khoa học & Công nghệ, (53), 113–120.
3. Tạp chí Quản lý Nhà nước (2024). Liên kết trường đại học và doanh nghiệp trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ.
4. Trương Quốc Cường, & cộng sự (2021). Thúc đẩy hợp tác trường đại học - doanh nghiệp trong nghiên cứu khoa học tại Học viện Ngân hàng. Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng, (224+225), 103–112.
5. VnExpress (2022). Giảng viên đến doanh nghiệp nghiên cứu khoa học. https://vnexpress.net