Bùi Thị Phương Thảo, Nguyễn Hương Nhi, Nguyễn Thị Thanh Thảo
Sinh viên lớp DHTKDH1-K9 – Ngành TKĐH - Khoa Thiết kế sáng tạo
Trường Đại học Công nghiệp Dệt may Hà Nội
Email: thaophuongthibui@gmail.com
Tóm tắt: Theo nghiên cứu thị trường ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam, việc sử dụng công nghệ AI trong đời sống, học tập và công việc đang trở thành xu hướng phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, xu hướng kết hợp AI trong sáng tạo trong ngành thiết kế đồ họa và các lĩnh vực khác đang được quan tâm, hứa hẹn thúc đẩy phát triển công nghệ AI trong tương lai. Tuy nhiên, dù AI và ChatGPT mang lại nhiều lợi ích, song vẫn còn một số hạn chế về tính năng và giao diện, chưa hoàn toàn đáp ứng nhu cầu người dùng. Việc lạm dụng công nghệ quá mức cũng làm gia tăng nguy cơ lệ thuộc vào công nghệ, dẫn đến xói mòn kỹ năng tư duy và phản biện của con người. Điều này khiến nhóm nghiên cứu băn khoăn liệu việc con người quá lệ thuộc vào AI và ChatGPT có đang làm giảm khả năng tư duy phản biện và sáng tạo bị “lười hóa”? Chúng tôi tiến hành nghiên cứu và thu thập dữ liệu thứ cấp từ các nguồn uy tín, như báo cáo nghiên cứu khoa học, tạp chí và website chuyên ngành. Kết quả nghiên cứu cho thấy AI và ChatGPT có ảnh hưởng đáng kể đối với sinh viên ngành thiết kế đồ họa, AI và Chat GPT chỉ là một công cụ thiết kế nhằm hỗ trợ cho những nhà thiết kế trở lên tiện ích và nhanh chóng hơn chứ không thể hoàn toàn thay thế con người. Tóm lại, AI và ChatGPT đang thay đổi cách con người tiếp cận tri thức và sáng tạo, nhưng chính sự tiện lợi này lại dẫn đến làm suy giảm khả năng sáng tạo cá nhân.
Từ khóa: Trí tuệ nhân tạo (AI), Chat GPT, ngành thiết kế đồ họa, tư duy sáng tạo, công cụ thiết kế.
1.ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong bối cảnh công nghệ AI phát triển mạnh mẽ, việc ứng dụng AI và các công cụ như ChatGPT đã tạo ra những thay đổi lớn trong đời sống, học tập và công việc. Sự phát triển này không chỉ mang lại nhiều lợi ích tích cực, đồng thời mở ra kỷ nguyên mới- kỷ nguyên công nghệ số, xu hướng phát triển toàn diện trong tương lai.
Trong ngành thiết kế đồ họa, AI không chỉ giúp tăng năng suất mà còn mở ra cơ hội kết hợp giữa công nghệ và tư duy sáng tạo. Mặc dù AI và ChatGPT mang lại nhiều lợi ích, chúng cũng tồn tại những hạn chế về tính năng và giao diện, chưa thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu người dùng. Bên cạnh đó, sự lạm dụng công nghệ AI, đặc biệt là ChatGPT, khiến con người có nguy cơ lệ thuộc vào các công cụ này, dẫn đến sự suy giảm khả năng sáng tạo và tư duy phản biện. Trong bối cảnh này, câu hỏi được đặt ra là: AI và ChatGPT có thực sự thúc đẩy sự sáng tạo trong ngành thiết kế đồ họa không? Liệu việc quá lệ thuộc vào AI và ChatGPT có đang làm giảm khả năng tư duy sáng tạo và phản biện, đặc biệt là đối với sinh viên ngành thiết kế đồ họa? Vì vậy, việc nghiên cứu về vấn đề này là rất quan trọng, nhằm làm rõ các tác động tích cực và tiêu cực của việc sử dụng AI và ChatGPT đối với sinh viên ngành thiết kế đồ họa, đồng thời khám phá xu hướng phát triển trong tương lai. Đối tượng nghiên cứu là sinh viên ngành thiết kế đồ họa tại các trường đại học và cao đẳng ở Việt Nam, những người đang học và thực hành các kỹ năng thiết kế đồ họa, đồng thời tiếp xúc trực tiếp với công nghệ AI, đặc biệt là ChatGPT, trong việc hỗ trợ sáng tạo và giải quyết vấn đề trong học tập và công việc. Nghiên cứu này làm rõ tác động của AI và ChatGPT đến sinh viên thiết kế đồ họa, giúp họ nhận thức lợi ích và rủi ro khi sử dụng công nghệ. Trong thời đại AI phát triển, sinh viên cần dùng công cụ này hợp lý, đồng thời duy trì tư duy sáng tạo và phong cách cá nhân. AI nên là công cụ hỗ trợ, không thay thế bản sắc của nhà thiết kế.
2.NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
2.1. Tổng quan về công nghệ trí tuệ nhân tạo
2.1.1.Trí tuệ nhân tạo AI
Trí tuệ nhân tạo (AI) là một lĩnh vực của khoa học máy tính chuyên nghiên cứu và phát triển các hệ thống máy móc có khả năng mô phỏng trí tuệ con người, bao gồm khả năng học tập, lập luận, giải quyết vấn đề và thích nghi với môi trường. Theo John McCarthy - người đầu tiên đưa ra thuật ngữ này về AI là “khoa học và kỹ thuật tạo ra những cỗ máy thông minh, đặc biệt là các chương trình máy tính có khả năng mô phỏng hành vi trí tuệ của con người” [2].
AI có thể ở dạng thực thể vô hình với những phần mềm tiện ích hay những thực thể hữu hình ở dạng vật liệu như robot, xe tự lái, thiết bị nhà thông minh hay những máy móc trong y tế,…Trí Tuệ Nhân Tạo AI với sự phát triển vươn mình trong thời đại mới, cùng với những ứng dụng linh hoạt trong đời sống con người. Trong những thập kỷ đầu, AI phát triển chỉ ở mức lý thuyết với các mô hình kỹ thuật đơn giản. Bắt đầu từ thế kỷ 21, với những bước chuyển mình đáng ngạc nhiên từ năm 2010 đến năm 2021, sự hợp tác giữa các tổ chức giáo dục và phi lợi nhuận đã tạo ra số lượng ấn phẩm AI cao nhất, tiếp theo là sự hợp tác giữa các công ty tư nhân với các tổ chức giáo dục và giữa các tổ chức giáo dục và chính phủ…[1] AI ngày càng thông minh và linh hoạt, thay thế các mô hình tư duy cũ bằng cách giải quyết vấn đề nhanh chóng, hiệu quả. Nhiều phần mềm AI như ChatGPT, BlackBoxai, DeepSeek, Whisper, Codex, Midjourney, DALL-E… đang góp phần nâng cao hiệu suất và thúc đẩy sáng tạo trong nhiều lĩnh vực. Việc áp dụng AI tại Việt Nam gặp thách thức lớn về pháp lý, đặc biệt là quyền sở hữu trí tuệ và bảo mật dữ liệu. Các sáng chế và tác phẩm do AI tạo ra đang gây tranh cãi về khả năng bảo hộ. Vấn đề xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và bảo mật dữ liệu cá nhân cũng là những lo ngại lớn, như trường hợp của DeepMind vi phạm luật bảo vệ dữ liệu ở Vương quốc Anh. Ở Việt Nam, Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân đã đưa ra các quy định về việc ứng dụng công nghệ AI trong bảo mật và tuân thủ các quy định liên quan.
Hình 1a,1b: Minh họa của nghệ sĩ Hollie Mengert bị AI đánh cắp tác phẩm[5]
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng hiện diện sâu rộng trong đời sống hiện đại. Đến năm 2025, các xu hướng công nghệ chính gồm: tác nhân AI và khả năng tự động hóa nâng cao, cơ sở hạ tầng AI bền, các công cụ AI chuyên biệt theo ngành, sự phát triển của thực tế tăng cường, phương pháp tiếp cận hợp lý và các ứng dụng thực tiễn. Mặc dù AI mang lại cơ hội tăng trưởng, hiệu quả, nhưng cũng đặt ra thách thức về đạo đức, bảo mật và quản lý.
2.1.2.Chat GPT
Chat GPT đang là hiện tượng được mọi người quan tâm và sử dụng nhiều, giúp người dùng trong nhiều lĩnh vực, nhưng cũng có những tác động tiêu cực như thông tin sai lệch và vấn đề bảo mật. ChatGPT là một mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) được phát triển bởi OpenAI, sử dụng công nghệ học sâu để xử lý ngôn ngữ tự nhiên. Nó có khả năng tạo ra các cuộc trò chuyện tự nhiên và thông minh, giúp người dùng trong nhiều lĩnh vực như học tập, làm việc và giải trí.
Tính đến tháng 2 năm 2025, ChatGPT đã đạt 400 triệu người dùng hoạt động hàng tuần trên toàn cầu, tương đương khoảng 5% dân số thế giới[6]. Tuy nhiên, tỷ lệ người dùng ChatGPT vẫn còn khiêm tốn so với tổng số người dùng Internet toàn cầu. Theo báo cáo của BCG, khoảng 80% người tiêu dùng toàn cầu đã nghe nói về ChatGPT, nhưng chỉ có một phần trong số họ thực sự sử dụng công cụ này[4]. ChatGPT được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt với sinh viên ngành thiết kế đồ họa đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong học tập, công việc và cuộc sống. Trong lĩnh vực sáng tạo, ChatGPT giúp các nhà thiết kế phát triển ý tưởng, tạo nội dung và tối ưu hóa quy trình làm việc. Mặc dù ChatGPT mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại một số hạn chế. Việc này có thể cản trở khả năng sáng tạo, khiến người dùng quá phụ thuộc vào công nghệ để giải quyết các vấn đề thay vì tự tìm hiểu và phát triển ý tưởng sáng tạo của riêng mình. Thêm vào đó, một trong những mối lo ngại lớn là tiềm năng của ChatGPT có thể thay thế một số ngành nghề truyền thống và đặc biệt là nguy cơ bị thay thế đối với sinh viên ngành thiết kế đồ họa bởi công nghệ AI và Chat GPT.
Tóm lại, công nghệ AI và ChatGPT mang lại nhiều tiện ích đáng kể, tuy nhiên cần phải cân nhắc kỹ lưỡng cách sử dụng sao cho công nghệ này hỗ trợ hiệu quả mà không làm mất đi giá trị sáng tạo và nhân văn trong công việc.
2.2. Xu hướng phát triển Chat GPT trong tương lai với ngành thiết kế đồ họa
Dưới tác động mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo(AI) và ChatGPT đang dần trở thành một công cụ hỗ trợ đắc lực trong ngành thiết kế đồ họa, mở ra nhiều xu hướng phát triển mới mẻ. Chúng là những công cụ thiết kế tiện ích và có tiềm năng phát triển trong tương lai không xa đối với ngành thiết kế đồ họa.
Thứ nhất, sự tiến bộ trong AI tạo sinh: AI tạo sinh ngày càng mạnh mẽ, cho phép tạo ra nội dung sáng tạo như hình ảnh, âm nhạc và văn bản. Khi tích hợp vào quy trình thiết kế, AI hỗ trợ nhà thiết kế phát triển ý tưởng nhanh chóng và hiệu quả hơn. Đồng thời, AI còn giúp cá nhân hóa sản phẩm bằng cách phân tích dữ liệu người dùng để tạo ra thiết kế phù hợp với từng nhu cầu cụ thể.
Thứ hai, thiết kế bền vững: AI giúp tối ưu hóa quy trình thiết kế, giảm thiểu tác động đến môi trường bằng cách phát triển vật liệu bền vững và quy trình sản xuất hiệu quả hơn. Nó khuyến khích các nhà thiết kế tập trung vào tính bền vững trong mọi khía cạnh của sản phẩm thiết kế tương lai.
Thứ ba, tác động đến việc cộng tác nhóm với các công cụ thiết kế:AI hỗ trợ làm việc nhóm hiệu quả bằng cách kết nối và giúp các nhà thiết kế chia sẻ ý tưởng, phản hồi nhanh chóng. Nó cung cấp các công cụ cộng tác, từ quản lý dự án đến tạo nội dung chung, cải thiện giao tiếp và tạo ra môi trường làm việc sáng tạo, năng động.
Thứ tư, trong việc giáo dục: AI cung cấp phương pháp học tập cá nhân hóa, giúp sinh viên thiết kế phát triển kỹ năng phù hợp với từng cá nhân. Cung cấp tài nguyên học tập đa dạng và khuyến khích học hỏi kỹ năng mới để thích ứng với công nghệ mới.
Thứ năm, trong bối cảnh phát triển nghề thiết kế: AI đang thay đổi cách các nhà thiết kế làm việc và tương tác với khách hàng, mở ra nhiều cơ hội mới trong việc tạo ra sản phẩm và cung cấp dịch vụ sáng tạo. Tuy nhiên, các nhà thiết kế cũng phải đối mặt với những đến thách thức đạo đức và trách nhiệm trong việci sử dụng AI.
Nhìn chung, ChatGPT và các công cụ AI không phải là mối đe dọa, mà là một phần tất yếu trong sự tiến hóa của ngành thiết kế đồ họa – nơi người làm nghề cần trở thành "designer 4.0": sáng tạo, hiệu quả và làm chủ công nghệ. Vậy nên, việc sử dụng hiệu quả các công cụ AI và Chat GPT kết hợp với tư duy con người sẽ tạo nên những tác phẩm độc đáo, hãy sử dụng như một trợ lý tư duy thực thụ chứ không phải lạm dụng khiến chúng ta bị bào mòn tư duy.
2.3. Những tác động của Công nghệ AI và ChatGPT đến sinh viên ngành TKĐH
AI và ChatGPT mang lại nhiều lợi ích cho ngành thiết kế đồ họa như tự động hóa, hỗ trợ sáng tạo, phân tích dữ liệu và nâng cao hiệu suất. Tuy nhiên, sinh viên ngành thiết kế đồ họa lạm dụng qua mức có thể làm giảm khả năng sáng tạo cá nhân. Chúng nên được xem là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế vai trò sáng tạo của nhà thiết kế.
Về mặt lợi ích, AI hỗ trợ thiết kế đồ họa chuyên ngành bằng cách tự động hóa các tác vụ lặp lại, giúp tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu suất. Nhờ đó, nhà thiết kế có thể tập trung hơn vào việc sáng tạo và chiến lược. AI còn giúp cá nhân hóa thiết kế dựa trên dữ liệu người dùng, phân tích xu hướng thị trường và cải thiện trải nghiệm khách hàng. Tuy nhiên, AI chỉ là công cụ hỗ trợ chứ không thay thế tư duy sáng tạo con người.
Hình 2: Sản phẩm ứng dụng AI hỗ trợ tạo hình một phần nhỏ trong thiết kế sản phẩm của bạn Đặng Đức Hiếu ( tạo hình ảnh xe tăng) [3]
Về mặt tác hại, AI trong thiết kế mang lại tiện ích nhưng cũng gây lo lắng như: thiếu cảm xúc và chất “con người”, nguy cơ thiết kế đồng nhất, thiên vị làm dữ liệu học, nguy hiểm về quyền sở hữu trí tuệ và thay đổi cấu trúc nghề nghiệp, buộc nhà thiết kế phải thích nghi và nâng cao kỹ năng, buộc nhà thiết kế phải nghi và nâng cao kỹ năng.
Hình 3a, 3b: Ý tưởng do Chat GPT tạo, bạn Nguyễn Hương Nhi sáng tạo dựa trên ý tưởng do Chat GPT cung cấp [Nguồn: nhóm tác giả]
So sánh hai bên có thể thấy việc AI hoàn toàn làm là một lợi thế để lên ý tưởng cho thiết kế sản phẩm mới, sản phẩm được thiết kế lại có phần sáng tạo và đổi mới trong cách thiết kế sản phẩm.
Hình 4a, 4b: Bài viết thu hoạch tự con người làm, bài thu hoạch do Chat GPT làm [Nguồn: nhóm tác giả]
Bài viết của con người mang tính cá nhân, cảm xúc và sáng tạo cao, phản ánh trải nghiệm và cá tính riêng – điều mà ChatGPT khó tái hiện. Trong khi đó, ChatGPT có ưu điểm về tốc độ, độ chính xác và ngôn ngữ, nhưng thường thiếu chiều sâu cảm xúc và sáng tạo đột phá.
Tóm lại, việc ứng dụng Chat GPT đối với sinh viên ngành thiết kế đồ họa trong công cuộc sáng tạo - đổi mới có nhiều lợi ích thiết thực. Công cụ không chỉ trong việc tìm kiếm ý tưởng sáng tạo mà còn phát triển nội dung, tối ưu hóa trong quá trình thiết kế, hỗ trợ phân tích xu hướng thiết kế phát triển trong tương lai. Tận dụng hiệu quả Chat GPT giúp sinh viên nâng cao kỹ nẵng giao tiếp với AI và thích nghi xu thế công nghệ trong nghành thiết kế hiện đại.
3.KẾT LUẬN
Trí tuệ nhân tạo (AI) và Chat GPT đang ngày càng hiện diện trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, y tế và kinh doanh. Sự phát triển vượt bậc này không chỉ cải thiện năng suất công việc mà còn mang đến nhiều nguy cơ và thách thức, trong cuộc phát triển khoa học – kĩ thuật của AI đặt ra nhiều thách thức về vấn đề bảo mật, quyền riêng tư và khả năng thay thế lao ddoongj trong tương lai. Đồng thời cũng mang đến những cơ hội mới, AI và Chat GPT đưa con người bước vào kỷ nguyên thợi đại số phát triển vượt bậc trong tương lai, là cơ hội đổi mới, phát triển và trợ giúp chuyên sâu cho con người.
Đối với sinh viên trongg việc tiếp cận và ứng dụng trog công nghệ AI và Chat GPTđang dần phổ biến và ngày càng phát triển mạnh mẽ. Chúng mang lại rất nhiều lợi ích trong việc học tập và giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc với nhiều bài toán khó. Ứng dụng AI và Chat GPT sẽ tiết kiệm thời gian trong việc tra cứu thông tin, đưa ra những ý tưởng mới cho bài viết, tận dụng đúng và đủ sẽ nâng cao khả năng học tập. Bên cạnh đó, tác hại cũng hề nhỏ trong việc lạm dụng công nghệ vào vấn đề gian lận trong thi cử, khiến bản thân sinh viên trở nên bị động trong việc học tập, giảm khả năng sáng tạo, phát triển quan điểm và tiếng nói riêng. Đặc biệt đối với sinh viên ngành thiết kế đồ họa được ứng dụng phổ biến và có tác động to lớn trong quá trình thiết kế sáng tạo. AI và Chat GPT là một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ cho người thiết kế, là trợ lý toàn năng trong việc sáng tạo tư duy con người.
Từ quá trình nghiên cứu, có thể khẳng định rằng việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là ChatGPT trong ngành thiết kế đồ họa mang lại nhiều tiềm năng to lớn cho sinh viên, giúp nâng cao năng suất, hỗ trợ ý tưởng và mở rộng khả năng sáng tạo. Tuy nhiên, nếu không được định hướng đúng đắn, AI cũng có thể trở thành con dao hai lưỡi, khiến người học lệ thuộc vào công nghệ, giảm khả năng tư duy phản biện và mất dần bản sắc cá nhân trong thiết kế. Những rủi ro về đạo đức, bản quyền và tính cá nhân hóa trong sản phẩm thiết kế là vấn đề không thể bỏ qua. Do đó, sinh viên cần kết hợp tư duy công nghệ với sáng tạo độc lập, còn các cơ sở giáo dục nên tích hợp AI vào giảng dạy một cách hợp lý. Chỉ khi sử dụng AI một cách tỉnh táo và chọn lọc, sinh viên mới có thể phát triển toàn diện trong thời đại số.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] ALBERTO ROMERO, (2023). Why Generative AI Angers Artists but Not Writers, ngày 08/02/2023. https://thealgorithmicbridge.substack.com/p/why-generative-ai-angers-artists
[2] McCarthy, J. (2007). From here to human-level AI. Artificial Intelligence, tháng 12/2007. https://doi.org/10.1016/j.artint.2007.10.009
[ 3] Đặng Đức Hiếu’s post, (2025). Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, Thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), ngày 28/04/2025. https://web.facebook.com/share/p/1CEad5bfo2/
[4]EmilyDean,
(2025). 100+ ChatGPT statistics for 2025, ngày 24/02/2025 https://whop.com/blog/chatgpt-statistics/?utm_source=chatgpt.com
[5] Lưu Minh Sang, Trần Đức Thành, (2020). Trí tuệ nhân tạo và những thách thức pháp lý. Tạp chí KHCN, Việt Nam, 8, 20.
[6]Shahidshahmiri, (2025).Number of ChatGPT Users (April 2025 Updated), ngày 05/05/2025. https://shahidshahmiri.com/chatgpt-users/?utm_source=chatgpt.com