Nguyễn Minh Ngọc, Phạm Vũ Trâm Anh, Nguyễn Diệu Linh, Nguyễn Việt Anh
Lớp DHTKDH1-K9 - Ngành TKĐH - Khoa thiết kế sáng tạo
Trường Đại học Công nghiệp Dệt may Hà Nội
Tóm tắt
Xu hướng nghiên cứu các giải pháp vật liệu xanh nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường là một định hướng nghiên cứu và phát triển trong các ngành công nghiệp – đặc biệt là bao bì, nhãn mác và sản phẩm tiêu dùng – nhằm tìm ra và ứng dụng các loại vật liệu có khả năng dễ dàng tái chế hoặc phân huỷ; tối ưu hóa hiệu suất và năng lượng. Một số vật liệu xanh như lá sen, lá chuối, giấy tái chế, bã mía…được nghiên cứu, tìm hiểu và phân tích về ưu điểm, hạn chế và tiềm năng ứng dụng trong thiết kế bao bì, nhãn mác sản phẩm. Các vật liệu này mang lại rất nhiều lợi ích như tiết kiệm tài nguyên và năng lượng, đồng thời thúc đẩy thiết kế xanh. Tuy nhiên, các vật liệu trên cũng tồn tại một số hạn chế như chi phí cao, độ bền kém do phụ thuộc vào quá trình xử lý, bảo quản. Bài viết này nhấn mạnh vào tư duy thiết kế xanh, nhấn mạnh vào việc lựa chọn nguyên liệu thân thiện và áp dụng công nghệ in ấn tiết kiệm vào các thiết kế. Các giải pháp xanh không chỉ giảm thiểu tác động môi trường mà còn góp phần giúp cho tương lai phát triển hài hòa giữa môi trường và nhu cầu con người.
Từ khoá: vật liệu xanh, tái chế, phát triển bền vững, thiết kế bao bì - nhãn mác
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với các thách thức nghiêm trọng về môi trường như biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và ô nhiễm do rác thải nhựa, yêu cầu chuyển đổi sang mô hình phát triển bền vững ngày càng trở nên cấp thiết. Theo báo cáo mới nhất của IPCC (3/2023), nhiệt độ toàn cầu đã tăng 1,1°C so với thời kỳ tiền công nghiệp – một con số tưởng chừng nhỏ bé nhưng đã gây ra nhiều hệ lụy khôn lường [5]. Bao bì không phải là thủ phạm duy nhất nhưng điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với các nhà thiết kế - đặc biệt trong lĩnh vực bao bì nhãn mác phải đổi mới tư duy sáng tạo nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Ngành công nghiệp bao bì – vốn là một trong những lĩnh vực tiêu thụ lớn nguyên vật liệu và tạo ra lượng rác thải khổng lồ – đang đứng trước áp lực phải chuyển mình. Vậy thế nào là tư duy thiết kế và tư duy thiết kế xanh? Tư duy thiết kế (Design Thinking) là một phương pháp tiếp cận sáng tạo để giải quyết vấn đề, đặt con người làm trung tâm. Việc sử dụng vật liệu tái chế không chỉ giúp tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường mà còn giúp các nhà đầu tư tiết kiệm chi phí sản xuất [13].
Bài viết này tập trung phân tích một số vật liệu xanh tiêu biểu, đánh giá ưu – nhược điểm cũng như khả năng ứng dụng trong thiết kế bao bì và nhãn mác sản phẩm. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đề xuất cách tiếp cận tư duy thiết kế xanh phù hợp với thực tiễn, nhằm hướng đến một ngành thiết kế bao bì không chỉ sáng tạo về mặt hình thức mà còn đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển bền vững.
2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
2.1. Tổng quan về vật liệu xanh
Vật liệu xanh là những loại vật liệu được sản xuất, sử dụng và tái chế lại với mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người. Vật liệu xanh mang lại nhiều tác động tích cực, góp phần bảo vệ hệ sinh thái và nâng cao chất lượng cuộc sống của con người. Việc sử dụng các vật liệu xanh còn góp phần tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và cải thiện chất lượng không gian sống. Vật liệu xanh thường tiêu thụ ít năng lượng hơn trong quá trình sản xuất và sử dụng. Sản phẩm từ vật liệu xanh do được tái chế lại nên có thể chất lượng sẽ không đạt được như những mong muốn cao của người tiêu dùng. Nguồn cung nguyên liệu cũng là thách thức khi nhiều loại phụ thuộc vào điều kiện khí hậu và không đáp ứng được nhu cầu sản xuất quy mô lớn.
2.2. Vật liệu thiết kế bao bì, nhãn mác sản phẩm
2.2.1. Nhóm vật liệu phổ biến
Lá sen
Lá sen là chất liệu có nguồn gốc tự nhiên, mang đậm tính thẩm mỹ và giá trị văn hóa. Với đường gân đặc trưng và màu sắc dịu nhẹ, lá sen tạo cảm giác mộc mạc mà tinh tế (Hình 1). Là vật liệu sinh học nên lá sen có khả năng phân hủy tự nhiên, không gây ảnh hưởng xấu đến hệ sinh thái như các loại bao bì nhựa. Các sản phẩm túi lá sen Ecolotus ra đời để góp thêm giải pháp cải thiện tình hình ô nhiễm môi trường hiện nay.
Hình 1: Lá sen Hình 2: Bao bì lá sen của Ecolotus [11]
Lá chuối
Lá chuối cũng là chất liệu thân thiện môi trường, mang đậm nét đẹp mộc mạc và mang giá trị văn hóa cao (Hình 3). Với màu xanh tự nhiên và bề mặt độc đáo, lá chuối mang đến cảm giác tươi mới, gợi nhớ đến lối sống truyền thống và sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên. Ngoài ra, lá chuối không có khả năng chống thấm cao và dễ bị rách, hạn chế khả năng bảo vệ sản phẩm so với các vật liệu công nghiệp khác.
Hình 3: Lá chuối Hình 4: Hộp đựng thức ăn từ lá chuối [14]
Một đặc điểm đáng chú ý là ở Châu Á, lá chuối luôn được dùng để đóng gói thực phẩm nhưng chúng nhanh chóng bị hư hỏng, bị nhựa thay thế. Hiện nay thường làm tắc nghẽn đường thủy và gây ô nhiễm đại dương. Một nhà phát minh trẻ người Ấn Độ đã chế biến lá chuối thành vật liệu đóng gói giữ được đặc tính của nó trong ba năm. Và nó hoàn toàn có thể phân hủy sinh học [10].
2.2.2. Nhóm vật liệu tái chế
Vật liệu tái chế là những nguyên liệu và sản phẩm đã qua sử dụng, được thu gom và xử lý để có thể sử dụng lại trong các sản phẩm mới. Đây là một trong những giải pháp giảm thiểu rác thải và góp phần quan trọng trong bảo vệ môi trường [9].
Giấy carton
Giấy carton là một trong những vật liệu phổ biến và lâu đời nhất được ứng dụng rộng rãi trong thiết kế bao bì và nhãn mác nhờ tính linh hoạt và dễ gia công (Hình 5). Đặc điểm nổi bật của giấy carton là khả năng chịu va đập tốt, giúp bảo vệ sản phẩm trong quá trình vận chuyển. Đây là chất liệu thân thiện với môi trường vì có thể tái chế nhiều lần và phân hủy tự nhiên.
Hình 5: Giấy carton Hình 6: Hộp giấy carton [7]
Thuỷ tinh tái chế
Thủy tinh tái chế đang trở thành lựa chọn hàng đầu cho các thương hiệu theo đuổi tính bền vững nhưng vẫn đảm bảo yếu tố thẩm mỹ cao cấp. Chất liệu này không chỉ mang lại vẻ sang trọng với bề mặt bóng mịn và độ trong suốt tinh tế. Bao bì từ thủy tinh tái chế có độ bền cao, chịu được va đập tốt và không bị tác động bởi các yếu tố hóa học, giúp bảo vệ chất lượng sản phẩm bên trong. Thủy tinh tái chế là một lựa chọn tuyệt vời cho các thương hiệu muốn xây dựng hình ảnh cao cấp, sang trọng.
Giấy tái chế
Giấy tái chế là một loại giấy được sản xuất từ các vật liệu giấy đã qua sử dụng, sau khi được thu gom và xử lý lại. Giấy tái chế có thể được sản xuất dưới nhiều độ dày khác nhau và phù hợp với nhiều loại bao bì như túi giấy, hộp đựng sản phẩm hoặc nhãn mác. Việc tái sử dụng giấy đã qua sử dụng giúp giảm lượng rác thải và tiết kiệm tài nguyên gỗ trong quá trình sản xuất. Giấy tái chế là một trong những lựa chọn lý tưởng trong chiến lược bao bì xanh, tiết kiệm chi phí và giảm thiểu tác động môi trường.
Giấy Kraft
Giấy Kraft hay thường được gọi là giấy xi măng, được làm từ bột giấy hóa học từ gỗ cây lá kim và được xử lý bằng công nghệ giấy kraft (Hình 7). Giấy kraft dễ phân hủy sinh học, có khả năng tái chế cao và được xem là lựa chọn lý tưởng cho các thương hiệu. Màu sắc mộc mạc và cảm giác thô ráp của bề mặt giấy mang đến ấn tượng tự nhiên, phù hợp với xu hướng thiết kế tối giản. Do bề mặt thô và màu sắc không đồng đều, các chi tiết nhỏ trên giấy kraft có thể không được nổi bật.
Hình 7. Giấy kraft Hình 8. Bao bì giấy kraft [4]
2.2.3. Nhóm vật liệu mới
Bã mía
Bã mía đang nổi lên như một giải pháp bao bì xanh đầy triển vọng, biến phế phẩm nông nghiệp thành vật liệu bền vững. Chất liệu này sở hữu ưu điểm vượt trội với khả năng phân hủy hoàn toàn, an toàn cho thực phẩm và chịu nhiệt tốt, lý tưởng để thay thế nhựa dùng một lần. Quá trình sản xuất tận dụng nguồn nguyên liệu tái tạo, góp phần thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong ngành mía đường. Tuy nhiên, bao bì từ bã mía vẫn còn hạn chế về độ tinh xảo thẩm mỹ và khả năng chống thấm so với vật liệu truyền thống.
Vải không dệt
Vải không dệt là loại vải được sản xuất từ các sợi tổng hợp hoặc sợi tự nhiên mà không qua quá trình dệt hay đan như vải truyền thống. Chất liệu này nổi bật với khả năng thấm hút tốt, dẻo dai chịu lực và dễ dàng tạo hình theo nhiều kiểu dáng khác nhau, từ túi xách đến bao bì đóng gói. Vải không dệt là giải pháp tối ưu cho các doanh nghiệp tìm kiếm bao bì tiết kiệm chi phí nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, đặc biệt phù hợp với xu hướng tái sử dụng và phát triển bền vững hiện nay.
Qua quá trình phân tích trên, chúng ta đã thấy được các đặc điểm cũng như ưu – nhược điểm của từng loại vật liệu khi áp dụng vào thiết kế các sản phẩm bao bì cụ thể. Mỗi vật liệu sẽ có những điểm ưu việt riêng, do đó mà các nhà thiết kế cần nghiên cứu và tận dụng tối ưu nó để cho ra những sản phẩm bao bì – nhãn mác phù hợp.
2.2.4. Tư duy trong cách thiết kế bao bì nhãn mác sản phẩm
Với tình hình môi trường hiện nay, ngành thiết kế đồ họa cần có những thay đổi tích cực để góp phần bảo vệ hành tinh. Tư duy thiết kế xanh ra đời chính là hành trình sáng tạo vì một tương lai bền vững, nơi mỗi tác phẩm đồ họa đều mang trong mình sứ mệnh giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường [17]. Tư duy thiết kế xanh trong thiết kế bao bì – nhãn mác đã thúc đẩy đổi mới sáng tạo, biến các vật liệu (như nấm, rong biển,..) trở thành bao bì có thể ăn được. Nó còn giúp tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp, từ khâu sản xuất, gia công cho đến vận chuyển.
Thay đổi tư duy thiết kế bao bì để nó trở thành “chìa khoá vàng” trong lĩnh vực thiết kế bao bì là yêu cầu cấp thiết, bắt nguồn từ ba yếu tố then chốt: Thứ nhất, do áp lực từ môi trường mỗi năm có 8 triệu tấn rác thải đổ ra biển. Thứ hai là do yêu cầu từ thị trường và chuỗi cung ứng toàn cầu. Cuối cùng là lợi ích kinh tế rõ rệt khi bao bì xanh giúp tăng trưởng doanh thu cao hơn 28% so với truyền thống và thu hút vốn ESG.
2.2.5. Ứng dụng vật liệu xanh phổ phổ biến trong thiết kế bao bì, nhãn mác sản phẩm
Việc ứng dụng các vật liệu thân thiện với môi trường trong thiết kế bao bì – thường được gọi là “bao bì xanh” – đang dần trở thành một xu hướng phổ biến, đồng thời mở ra những hướng tiếp cận mới trong chiến lược phát triển dài hạn của doanh nghiệp. Bao bì xanh không chỉ đơn thuần là việc thay thế các vật liệu truyền thống bằng các vật liệu có thể phân hủy sinh học hoặc tái chế được.
Trong ngành thực phẩm, các vật liệu như giấy từ bã mía, nhựa sinh học PLA đã và đang được sử dụng rộng rãi nhờ khả năng phân hủy nhanh trong điều kiện công nghiệp và an toàn khi tiếp xúc. Starbucks (Hình 9) là một trong những thương hiệu tiên phong trong việc áp dụng giấy đạt chứng nhận FSC kết hợp với nắp nhựa sinh học [16]. Magical Mushroom Company (MMC) đã triển khai sản xuất quy mô lớn bao bì phân hủy sinh học có nguồn gốc từ nấm (Hình 10).
Hình 9. Cốc giấy Starbucks Hình 10. Bao bì rượu Seedlip [2]
Trong lĩnh vực mỹ phẩm và thực phẩm, bao bì không những cần phải đẹp mà còn phải tối ưu hoá để không gây nên những tác động tiêu cực đến môi trường. Patagonia dùng túi vải tái chế từ rPET để đóng gói sản phẩm (Hình 11), Hunufa Compostable là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực sản phẩm thân thiện môi trường từ Bã mía tại Việt Nam. Hộp bã mía (Hình 12) có thể sử dụng cho cả thức ăn nóng và lạnh, thích hợp cho việc mang đi, picnic, hoặc sử dụng trong các quán ăn, nhà hàng.
Hình 11:. Túi vải Patagonia Hình 12: Hộp bã mía Hunufa Compostable [8]
Bên cạnh vật liệu, thiết kế đóng vai trò then chốt trong việc giảm thiểu tác động môi trường. Mực in từ đậu nành, tảo biển hoặc carbon tự nhiên đang dần thay thế mực gốc hóa dầu truyền thống, giảm lượng khí thải độc hại phát sinh trong quá trình sản xuất.
Hiện nay nhiều sáng kiến mới về vật liệu đang tạo nên bước ngoặt trong ngành bao bì. Công ty Evoware (Indonesia) đã tạo ra một loại bao bì ăn được và phân huỷ sinh học 100% từ rong biển (Hình 13). Những giải pháp này vừa giải quyết vấn đề rác thải, vừa mở rộng trải nghiệm người dùng, đồng thời tối ưu hóa chi phí so với việc sử dụng vật liệu sinh học thuần túy. Màng tan trong nước của Monosol (Hình 14) được làm từ polyvinyl alcohol (PVOH) an toàn và thân thiện với môi trường.
|
Hình 13. Bao bì làm từ rong biển của công ty Evoware [18] |
Hình 14. Màng tan trong nước của Monosol [12] |
Bằng việc tối ưu hóa quy trình thiết kế và sản xuất, lựa chọn vật liệu thân thiện như giấy tái chế, sợi nấm hay vải rPET, ngành thiết kế đã và đang góp phần xây dựng một nền công nghiệp sáng tạo bền vững. Bên cạnh đó, sử dụng mực in sinh học, và phát triển các loại bao bì có thể tái chế, phân hủy hoặc tái sử dụng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường.
2.3. Xu hướng và giải pháp ứng dụng vật liệu xanh trong thiết kế bao bì
2.3.1. Xu hướng
Năm 2024 chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ trong lĩnh vực thiết kế bao bì, khi các thương hiệu và nhà thiết kế ngày càng chú trọng đến yếu tố bền vững và thân thiện với môi trường. Xu hướng này không chỉ phản ánh trách nhiệm xã hội mà còn đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
Các loại bao bì được làm từ giấy tái chế không chỉ giúp giảm thiểu rác thải mà còn dễ dàng phân hủy trong môi trường tự nhiên. Thiết kế tối giản cũng trở thành xu hướng phổ biến, điều này giúp tiết kiệm nguyên liệu và tạo nên vẻ đẹp tinh tế, hiện đại cho sản phẩm. Việc sử dụng các loại túi Eco-poly không chỉ bền, chắc chắn mà còn có thể tái sử dụng nhiều lần, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa [1]. Xu hướng bao bì xanh không chỉ đơn thuần là trào lưu mà đã trở thành một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển bền vững hiện đại. Việc kết hợp giữa vật liệu thân thiện, thiết kế thông minh và công nghệ tiên tiến giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
2.3.2. Giải pháp vật liệu bền vững
Trong xu thế phát triển hiện đại, làm thế nào để sử dụng vật liệu xanh vừa hợp lí vừa đúng mục đich vừa đảm bảo tính thẩm mỹ vừa giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường? Câu trả lời nằm ở những giải pháp vật liệu bền vững – xu hướng đang định hình tương lai của ngành công nghiệp bao bì. Sử dụng vật liệu xanh đã dần trở thành xu hướng phát triển toàn cầu tất yếu do những lợi ích bền vững mà nó mang lại [15].
Lựa chọn nguyên liệu thân thiện với môi trường
Thay vì sử dụng nhựa nguyên sinh khó phân hủy, nhiều doanh nghiệp đang chuyển sang vật liệu tái chế như giấy, nhựa PCR, hoặc thủy tinh tái chế. Bên cạnh đó, các chất liệu phân hủy sinh học như bã mía, tinh bột ngô (PLA),…vẫn đang được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi. Những vật liệu này không chỉ giảm gánh nặng lên bãi rác mà còn hạn chế việc khai thác tài nguyên thiên nhiên.
Công nghệ in ấn
Xu hướng thiết kế tối giản đang dần trở lên phổ biến trong lĩnh vực in ấn xanh. Các sản phẩm bao bì được thiết kế tối giản, giảm các cấp bao bì sản phẩm để hạn chế chi phí sản xuất và giảm lượng chất thải công nghiệp ra môi trường. Các thiết kế bao bì có khả năng tự phân hủy hoặc có thể tái sử dụng lâu dài sẽ không ảnh hưởng hoặc gây tồn đọng rác thải trong môi trường.
Công nghệ in ấn xanh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong lĩnh vực thiết kế xanh. Công ty HEIDELBERG đang phát triển xưởng in của tương lai được điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo (AI) giúp tiết kiệm chi phí cũng như giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường [6]. Các doanh nghiệp hiện nay cũng đã nghiên cứu và tìm ra các biện pháp ưu việt nhất cho ngành in ấn bao bì - nhãn mác thân thiện với môi trường.
|
Hình 15. Triển lãm quốc tế Giấy và Bao bì Việt Nam VPPE 2025 [19] |
Hình 16. Triển lãm quốc tế ngành công nghiệp in ấn và bao bì Việt Nam – VietnamPrintPack [20] |
Công nghệ in ấn xanh mang lại nhiều lợi ích tích cực cho môi trường. Thay vì sử dụng mực in truyền thống chứa nhiều chất độc hại, các công ty in ấn xanh chuyển sang sử dụng mực in từ nguyên liệu tái chế hoặc có nguồn gốc từ thực vật. Khác với mực in hóa học, mực in sinh học được chiết xuất từ các nguyên liệu tự nhiên như dầu thực vật (đậu non, hạt lanh), cùng với các sắc tố từ thực vật có khả năng phân hủy sinh học cao. Nhờ đó, mực trong sinh học giúp giảm đáng kể chất thải độc hại hơn [3].
3. KẾT LUẬN
Vật liệu xanh - tư duy thiết kế bền vững không chỉ là một xu hướng tất yếu mà còn là giải pháp mang tính chiến lược nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững. Khi hiểu và ứng dụng đúng đắn các vật liệu thân thiện với môi trường – từ giấy tái chế, bao bì phân hủy sinh học, mực in gốc thực vật cho đến các vật liệu mới, chúng ta đã góp phần xây dựng một tương lai nơi thiết kế đã tạo ra giá trị thực sự cho xã hội.
Việc lựa chọn và ứng dụng các vật liệu thân thiện như giấy tái chế, sợi nấm hay bao bì từ rong biển,… mang lại nhiều lợi ích về môi trường, đồng thời mở rộng tiềm năng sáng tạo cho nhà thiết kế. Mỗi chất liệu đều có những ưu – nhược điểm riêng, đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng để phát huy tối đa tính năng. Đó chính là lý do vì sao mà các nhà thiết kế cần nghiên cứu để cho ra những thiết kế không chỉ đẹp mà còn phải thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, công nghệ in ấn xanh với mực sinh học và phương pháp in 3D tiên tiến (như in mô sinh học) góp phần bảo vệ sức khỏe và tài nguyên.
Là nhà thiết kế, việc lựa chọn vật liệu không còn là lựa chọn phụ trợ – đó chính là một phần cốt lõi của thông điệp thiết kế. Mỗi chi tiết đều có thể trở thành một hành động đẹp – và cũng là dấu ấn sáng tạo chân thực nhất của người thiết kế có trách nhiệm. Mỗi sản phẩm làm từ vật liệu xanh là một bước đi nhỏ nhưng ý nghĩa, mỗi thiết kế thân thiện môi trường là một câu chuyện đẹp về sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] 5 Xu hướng thiết kế bao bì thân thiện với môi trường 2024, theo sibic.vn, ngày 26/06/2024. https://www.sibic.vn/blog/5-xu-huong-thiet-ke-bao-bi-than-thien-voi-moi-truong-2024-835
[2] AnEco (2021), công ty start-up ở Anh triển khai sản xuất quy mô lớn bao bì làm từ sợi nấm, hoàn toàn không nhựa, theo aneco.com, ngày 18/06/2021. https://aneco.com.vn/vi/thi-truong-phan-huy-sinh-hoc/1-cong-ty-start-up-o-anh-trien-khai-san-xuat-quy-mo-lon-bao-bi-lam-tu-soi-nam-hoan-toan-khong-nhua.html
[3] AiBranding, Tầm quan trọng của công nghệ in ấn xanh, theo aibranding.vn, ngày 13/03/2025. https://aibranding.vn/cong-nghe-in-an-xanh/
[4] Bao bì giấy Kraft – In ViVa, Tại sao bao bì giấy kraft rất được ưa chuộng hiện nay, theo inviva.vn. https://inviva.vn/tui-giay/bao-bi-giay-kraft/
[5] Courtney Lindwall (2023), IPCC Climate Change Reports: Why They Matter to Everyone on the Planet, theo tạp chí nrdc.org, ngày 14/4/2023. https://www.nrdc.org/stories/ipcc-climate-change-reports-why-they-matter-everyone-planet.
[6] Công ty HEIDELBERG đang phát triển xưởng in của tương lai được điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo (AI), theo vietnamplus.vn, ngày 05/11/2024. https://www.vietnamplus.vn/cong-ty-heidelberg-dang-phat-trien-xuong-in-cua-tuong-lai-duoc-dieu-khien-bang-tri-tue-nhan-tao-ai-post989277.vnp
[7] Công ty TNHH bao bì giấy Hoàng Vương, Bao Bì Giấy Carton – Những Điều Bạn Nhất Định Phải Biết, theo hopcungcaocap.vn, ngày 25/03/2019. https://hopcungcaocap.vn/bao-bi-giay-carton-nhung-dieu-ban-nhat-dinh-phai-biet/
[8] CÔNG TY TNHH HUNUFA, Hộp bã mía đựng cơm an toàn, giá tốt, đủ dung tích, chịu nhiệt tốt, https://hunufa-compostable.com/hop-ba-mia/
[9] Cửa hàng Lefobox, Bài viết “Vật liệu tái chế là gì? Các loại phổ biến & vai trò trong bảo vệ môi trường”, theo lefobox.vn, ngày 09/11/2024. https://lefobox.vn/vat-lieu-tai-che-la-gi.html
[10] Diederik van der Hoeven (2019), Processed banana leaves, an eco-friendly packaging solution, theo biobasedpress.eu, ngày 19/09/2019. https://www.biobasedpress.eu/2019/09/processed-banana-leaves-an-eco-friendly-packaging-solution/
[11] Ecolotus, ECOLOTUS - TÚI LÁ SEN THÂN THIỆN MÔI TRƯỜNG, theo ecolotus.vn, ngày 20/09/2021. https://ecolotus.vn/blogs/news/ecolotus-tui-la-sen-ecolotus
[12] Guri Design, Bao bì ăn được – Xu hướng mới bền vững và tiềm năng, https://gurudesign.vn/bao-bi-an-duoc-xu-huong-moi-ben-vung-va-tiem-nang/
[13] Hương Vũ - Ngọc Hà, Vật liệu xanh: Giải pháp cho một tương lai sống chất lượng và bền vững, theo kienviet.net, ngày 31/10/2023. https://kienviet.net/2023/10/31/vat-lieu-xanh-giai-phap-cho-mot-tuong-lai-song-chat-luong-va-ben-vung
[14] Khanh, Hộp, dĩa đựng thức ăn từ lá chuối: tự phân hủy, thay thế hộp xốp, hộp nhựa, theo foofnk.com, ngày 11/11/2020.
https://www.foodnk.com/hop-dia-dung-thuc-an-tu-la-chuoi-tu-phan-huy-thay-the-hop-xop-hop-nhua.html
[15] KienViet Ngày 31/10/2023, Vật liệu xanh: Giải pháp cho một tương lai sống chất lượng và bền vững, https://kienviet.net/2023/10/31/vat-lieu-xanh-giai-phap-cho-mot-tuong-lai-song-chat-luong-va-ben-vung
[16] Kim Ngọc, Bí quyết thiết kế bao bì ấn tượng giúp Starbucks, Coca-Cola thu hút khách hàng mục tiêu, https://advertisingvietnam.com/bi-quyet-thiet-ke-bao-bi-an-tuong-giup-starbucks-coca-cola-thu-hut-khach-hang-muc-tieu-p20871
[17] Konrad (2025), The Complete Design Thinking Process, theo konrad.com, năm 2025. https://www.konrad.com/research/design-thinking-process
[18] Ngọc Quỳnh, Indonesia và chiếc túi nhựa ăn được từ rong biển, https://idesign.vn/eco-art/indonesia-va-chiec-tui-nhua-an-duoc-tu-rong-bien-137536.html, ngày 13/5/2018
[19] Phượng Châu, 500 thương hiệu tham gia Triển lãm quốc tế ngành Giấy và Bao bì Việt Nam năm 2025, theo binhduong.gov.vn, ngày 07/05/2025. https://www.binhduong.gov.vn/tin-tuc/2025/05/0705-500-thuong-hieu-tham-gia-trien-lam-quoc-te-nganh-giay-bao-bi-Viet-Nam-nam-2025
[20] Trường Thịnh, Triển lãm VietnamPrintPack thúc đẩy đổi mới ngành in ấn và bao bì, theo dantri.com.vn, ngày 26/09/2023. https://dantri.com.vn/kinh-doanh/trien-lam-vietnamprintpack-thuc-day-doi-moi-nganh-in-an-va-bao-bi-20230926080628589.htm