ThS. Trịnh Thị Phương
Trường ĐH Công nghiệp Dệt May Hà Nội
1. Đặt vấn đề
Công cuộc đổi mới đất nước, định hướng xã hội chủ nghĩa do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa rất quan trọng. Giai cấp công nhân đang đi đầu trong xây dựng xã hội mới, nhất là trong việc xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Đảng Cộng sản Việt Nam đặc biệt chú trọng phương hướng xây dựng giai cấp công nhân trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng chỉ rõ: "Đối với giai cấp công nhân, phát triển về số lượng, chất lượng và tổ chức; nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn và nghề nghiệp, xứng đáng là một lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước" [8,118].
Dệt may Việt Nam là ngành mũi nhọn xuất khẩu trong chiến lượng xuất khẩu hàng hóa ra thị trường quốc tế đem về nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước. Trong hơn 10 năm qua, đây là ngành kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế quốc dân, giải quyết việc làm cho số lượng lớn người lao động. Tuy nhiên, giai cấp công nhân trong ngành dệt may còn nhiều hạn chế về số lượng và chất lượng, chưa đáp ứng được yêu cầu của quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước từ đó ảnh hưởng đến thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình.
Cách mạng Công nghiệp 4.0 xuất hiện tập trung vào công nghệ kỹ thuật số thúc đẩy nền sản xuất phát triển lên một cấp độ hoàn toàn mới với sự trợ giúp của kết nối thông qua Internet vạn vật (IoT), truy cập dữ liệu thời gian thực và giới thiệu các hệ thống vật lý không gian mạng. Công nghiệp 4.0 cung cấp một cách tiếp cận toàn diện hơn, liên kết và toàn diện hơn cho sản xuất. Nó kết nối vật lý với kỹ thuật số và cho phép cộng tác và truy cập tốt hơn giữa các bộ phận, đối tác, nhà cung cấp, sản phẩm và con người. Công nghiệp 4.0 cho phép các nhà máy thông minh, sản phẩm thông minh và chuỗi cung ứng thông minh, làm cho các hệ thống sản xuất và dịch vụ trở nên linh hoạt. Ngành dệt may là nhóm ngành sẽ phải chịu tác động mạnh nhất từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 vì cơ chế lan truyền tác động của công nghệ trong kinh tế toàn cầu rất nhanh thông qua kênh xuất nhập khẩu do bản chất thương mại quốc tế cao của nhóm ngành này. Những đột phá về công nghệ, đặc biệt là những tiến bộ vượt bậc trong tự động hóa và công nghệ in 3D, máy chụp thân thể, thiết kế bằng máy tính, có thể sản xuất hàng loạt các sản phẩm phù hợp với những thông số đơn lẻ của từng khách hàng; cùng công nghệ nano làm đảo ngược dòng thương mại theo hướng bất lợi cho các nước như Việt Nam do làm giảm mạnh lợi thế lao động giá rẻ tại đây. Chính vì vậy, vấn đề đào tạo nâng cao chất lượng lao động ngành dệt may là yêu cầu tất yếu khách quan giúp ngành dệt may Việt Nam tranh thủ thời cơ vượt qua thách thức vươn lên phát triển trong bối cảnh mới.
Trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội là một trong những cơ sở công lập đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực dệt may, thời trang. Việc nâng cao chất lượng đào tạo về kiến thức, kỹ năng, bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên nhà trường sẽ góp phần xây dựng đội ngũ công nhân ngành dệt may trong tương lai đáp ứng yêu cầu của công nghiệp hóa và thực hiện tốt vai trò sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam.
2. Nội dung
2. 1. Lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin về giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
* Khái niệm giai cấp công nhân và đặc trưng cơ bản của giai cấp công nhân
Khi sử dụng khái niệm giai cấp công nhân, C.Mác và Ph.Ăngghen đã dùng một số thuật ngữ khác nhau để biểu đạt khái niệm đó: giai cấp vô sản, giai cấp vô sản hiện đại, giai cấp công nhân hiện đại, giai cấp công nhân đại công nghiệp,… Mặc dù vậy, về cơ bản những thuật ngữ này trước hết đều biểu thị một khái niệm thống nhất, đó là chỉ giai cấp công nhân hiện đại, con đẻ của nền sản xuất đại công nghiệp, giai cấp đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến, cho phương thức sản xuất hiện đại.
Trong phạm vi phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân là giai có có hai đặc trưng cơ bản:
Thứ nhất, về phương thức lao động của giai cấp công nhân.
Giai cấp công nhân là những tập đoàn người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành những công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại, có trình độ xã hội hóa cao. Đây là một đặc trưng cơ bản phân biệt người công nhân hiện đại với người thợ thủ công thời trung cổ, với những người thợ trong công trường thủ công. Giai cấp công nhân có một quá trình phát triển từ những người thợ thủ công thời kỳ trung cổ đến những người thợ trong công trường thủ công và cuối cùng đến những nguời công nhân trong công nghiệp hiện đại.
Thứ hai, về địa vị của giai cấp công nhân trong hệ thống quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.
Trong hệ thống quan hệ sản xuất của xã hội tư bản chủ nghĩa, người công nhân không có tư liệu sản xuất, họ buộc phải bán sức lao động cho nhà tư bản để kiếm sống. C.Mác và Ph.Ăngghen đặc biệt chú ý phân tích đặc trưng này, vì chính nó là đặc trưng khiến cho giai cấp công nhân trở thành giai cấp vô sản, giai cấp lao động làm thuê cho giai cấp tư sản và trở thành lực lượng đối kháng với giai cấp tư sản.
Ngày nay, với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, giai cấp công nhân hiện đại có nhiều thay đổi khác trước. Cơ cấu ngành nghề của giai cấp công nhân đã có những thay đổi to lớn. Bên cạnh công nhân của nền công nghiệp cơ khí đã xuất hiện công nhân của nền công nghiệp tự động hoá, với việc áp dụng phổ biến công nghệ thông tin vào sản xuất.
Từ những phân tích trên có thể hiểu giai cấp công nhân theo khái niệm sau: “Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại; Là giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến; Là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội; Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp công nhân là những người không có hoặc về cơ bản là không có tư liệu sản xuất phải làm thuê cho giai cấp tư sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư; Ở các nước xã hội chủ nghĩa giai cấp công nhân cùng nhân dân lao động làm chủ những tư liệu sản xuất chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của toàn xã hội trong đó có lợi ích chính đáng của mình” [1;29].
* Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là xoá bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xoá bỏ chế độ người bóc lột người, giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn thể nhân loại khỏi mọi sự áp bức, bóc lột, nghèo nàn lạc hậu; xây dựng xã hội mới thực sự tốt đẹp chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
Theo quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen, việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân cần phải trải qua hai bước. Bước thứ nhất: giai cấp công nhân biến thành giai cấp thống trị và giành lấy chính quyền nhà nước vào tay giai cấp mình. Bước thứ hai: giai cấp công nhân dùng sự thống trị của mình để từng bước đoạt lấy toàn bộ tư bản trong tay giai cấp tư sản để tập trung tất cả những công cụ sản xuất vào trong tay nhà nước từ đó tiến hành tổ chức xây dựng xã hội mới - xã hội chủ nghĩa. Hai bước này quan hệ chặt chẽ với nhau, giai cấp công nhân không thực hiện được bước thứ nhất thì cũng không thực hiện được bước thứ hai nhưng bước thứ hai là quan trọng nhất để giai cấp công nhân hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình.
2.2. Giai cấp công nhân Việt Nam và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
2.2.1. Giai cấp công nhân Việt Nam
Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời và phát triển gắn liền với chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ở Việt Nam. Bên cạnh những đặc điểm của giai cấp công nhân nói chung, giai cấp công nhân Việt Nam có những đặc điểm riêng. Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời trước giai cấp tư sản, là giai cấp đối kháng trực tiếp với tư bản thực dân Pháp và bè lũ tay sai. Giai cấp công nhân Việt Nam nhanh chóng trưởng thành về ý thức chính trị, sớm giác ngộ lý tưởng, mục tiêu cách mạng; có mối quan hệ gắn bó mật thiết với giai cấp nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động. Từ khi Đảng Cộng sảnViệt Nam ra đời giai cấp công nhân Việt Nam đã giác ngộ về sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình, thể hiện là lực lượng chính trị tiên phong trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và giải phóng giai cấp.
Tại Đại hội lần thứ Sáu của Ban chấp hành Trung ương khóa X, Đảng ta đã nhận định: Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn bao gồm những người lao động chân tay, trí óc, làm công hưởng lương trong các loại hình sản xuất kinh doanh và dịch vụ công nghiệp hoặc sản xuất kinh doanh, dịch vụ có tính chất công nghiệp. Dưới tác động của quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, của nền kinh tế thị trường, xu hướng quốc tế hóa nền kinh tế đã làm biến đổi cơ cấu giai cấp trong xã hội, đặc biệt là giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân Việt Nam trong giai đoạn hiện nay có nhiều biến đổi sâu sắc. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong giai đoạn hiện nay.
* Những biến đổi tích cực của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
- Giai cấp công nhân nước ta phát triển nhanh về số lượng, đa dạng về cơ cấu thành phần và ngành nghề.
Trong quá trình đổi mới, mở cửa và hội nhập quốc tế, chủ trương phát triển kinh tế nhiều thành phần đã tạo nên sự chuyển biến trong cơ cấu lực lượng lao động xã hội. Giai cấp công nhân nước ta đang tiếp tục tăng nhanh về số lượng, đa dạng về cơ cấu theo ngành nghề và thành phần kinh tế. Trong đó, số công nhân trong khu vực kinh tế tư nhân và khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tăng mạnh và chiếm tỷ trọng ngày càng lớn. Đồng thời, xuất hiện ngày càng đông bộ phận công nhân làm việc trong các ngành dịch vụ.
- Giai cấp công nhân ngày càng được nâng cao về trình độ chuyên môn nghề nghiệp, hình thành tác phong và kỷ luật lao động theo hướng hiện đại.
Quá trình hội nhập quốc tế đã tiếp nhận những thành tựu khoa học, kỹ thuật và công nghệ hiện đại vào sản xuất, tạo động lực để giai cấp công nhân nước ta ngày càng phát triển cao về trình độ chuyên môn nghề nghiệp. Hình thành ngày càng đông đảo bộ phận công nhân trí thức (có trình độ cao đẳng, đại học trở lên) làm công tác quản lý sản xuất kinh doanh, nghiên cứu và quản lý khoa học kỹ thuật gắn với sản xuất kinh doanh hoặc trực tiếp sản xuất. Công nhân là cán bộ khoa học kỹ thuật, cán bộ quản lý doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, công nhân bậc cao và thợ giỏi đã năng động, sáng tạo, có nhiều sáng kiến có giá trị cao được áp dụng. Đây là bộ phận đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế thời kỳ hội nhập; góp phần nâng cao chất lượng, bảo đảm giữ vững sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam. Bên cạnh đó, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, giúp giai cấp công nhân rèn luyện tính kỷ luật, tác phong công nghiệp, đáp ứng được yêu cầu của các nhà tuyển dụng lao động quốc tế …
- Giai cấp công nhân nước ta có nhiều cơ hội việc làm, đời sống vật chất và tinh thần ngày càng được cải thiện.
Trong những năm qua, nhờ những cải cách thể chế để hội nhập vào nền kinh tế thế giới, nên khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có sự chuyển biến mạnh mẽ, tạo nhiều việc làm cho người lao động. Số lượng công nhân trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng mạnh. Với lộ trình hội nhập hiện nay, trong thời gian tới việc làm cho công nhân sẽ tiếp tục tăng nhanh, nhất là ở những ngành nghề đòi hỏi trình độ lao động kỹ thuật cao. Trong hội nhập quốc tế, các rào cản pháp lý về di chuyển pháp nhân được nới lỏng, các quan hệ kinh tế, đối ngoại, lao động được thiết lập sẽ tạo điều kiện cho lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc. Từ đó, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người công nhân đồng thời thúc đẩy nền kinh tế đất nước phát triển.
* Một số biến đổi tiêu cực của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
- Sự phân tầng xã hội, phân hóa giàu nghèo trong nội bộ ngày càng sâu sắc, ảnh hưởng đến sự thống nhất, đoàn kết của giai cấp công nhân.
Đoàn kết thống nhất là một trong những đặc điểm chính trị cơ bản của giai cấp công nhân, giúp công nhân tập hợp các tầng lớp giai cấp khác trong xã hội thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình. Tuy nhiên, hiện nay do sự biến đổi cơ cấu giai cấp công nhân theo ngành nghề và theo trình độ đã làm phân hóa về thu nhập của giai cấp công nhân. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, việc ứng dụng khoa học vào sản xuất ngày càng được đẩy mạnh, dẫn đến sự phân tầng giữa công nhân. Với xu hướng trí thức hóa công nhân do sự phát triển của khoa học và công nghệ, thì sự phân tầng, phân hóa trong nội bộ giai cấp công nhân nước ta sâu sắc hơn trong thời gian tới.
- Lập trường giai cấp, bản lĩnh chính trị, lý tưởng cách mạng của một bộ phận công nhân bị phai nhạt
Mặt trái của kinh tế thị trường, đã làm cho công nhân có nhận thức không đồng đều về giác ngộ giai cấp, bản lĩnh chính trị, ý thức tổ chức và kỷ luật lao động. Không ít công nhân còn chưa nhận thức đầy đủ về sứ mệnh lịch sử của giai cấp mình. Ý chí phấn đấu, ý thức tổ chức kỷ luật, tính tiên phong gương mẫu của một bộ phận công nhân giảm sút. Một bộ phận công nhân trẻ còn bị ảnh hưởng bởi các tệ nạn xã hội, sống buông thả, phai nhạt lý tưởng, suy thoái về đạo đức, lối sống, xa rời bản chất tốt đẹp của giai cấp công nhân, gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp và hình ảnh người công nhân Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế. Bộ phận công nhân chưa thiết tha phấn đấu vào Đảng và tham gia hoạt động trong các tổ chức chính trị - xã hội điều này ảnh hưởng đến vai trò tiên phong của giai cấp công nhân nước ta.
* Một số nét về giai cấp công nhân ngành dệt may Việt Nam
Dệt may là một trong những ngành kinh tế chủ đạo đóng góp lớn vào tổng sản phẩm quốc nội. Đây cũng là ngành thu hút lớn lực lượng lao động trên cả nước. Hiện nay lao động trong ngành dệt may khoảng 3 triệu lao động. Một trong những xu hướng phát triển của ngành dệt may toàn cầu là hoạt động gia công xuất khẩu sẽ dịch chuyển một phần từ Trung Quốc sang các quốc gia khác. Bangladesh và Việt Nam là 2 điểm đến đầu tiên của sự dịch chuyển này. Điều này đã tạo thêm cơ hội và nguồn lực mới cho các doanh nghiệp dệt may về vốn, thiết bị công nghệ sản xuất, kinh nghiệm quản lý tiên tiến. Tuy nhiên, một trong những yếu điểm của ngành dệt may là vấn đề nguồn nhân lực, đó là: kỹ năng quản lý sản xuất, kỹ thuật còn kém, năng xuất lao động chưa cao, chưa có chiến lược đào tạo bài bản nguồn nhân lực dệt may chất lượng cao và đội ngũ thiết kế có khả năng cạnh tranh với các quốc gia khác. Hầu hết, các cán bộ quản lý chủ chốt trong các doanh nghiệp dệt may đều có trình độ đại học hoặc cao đẳng, chuyên môn khá nhưng trình độ quản lý theo phong cánh công nghiệp còn yếu, tiếp cận với phương thức quản lý hiện đại còn ít. Cán bộ kĩ thuật chủ yếu trưởng thành từ công nhân bậc cao nên chỉ giỏi về chuyên môn của nhưng sản phẩm cụ thể. Các doanh nghiệp rất cần những kỹ sư có bằng cấp, công nhân kĩ thuật và các nhà quản lý - những người có khả năng nắm bắt công nghệ hiện đại. Có một thực tế là nhiều doanh nghiệp bỏ ra một số tiền lớn để mua thiết bị và công nghệ hiện đại, giá cao để chuẩn bị cho việc sản xuất các mặt hàng cao cấp, song người vận hành các thiết bị này lại có trình độ chuyên môn thấp. Vì vậy, để phát triển ngành dệt may tương lai, cần phải đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao đảm bảo về mặt chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp và đạo đức nghề nghiệp là một trong những yêu cầu cấp thiết của ngành dệt may Việt Nam. Điều này giúp công nhân ngành dệt may cùng với giai cấp công nhân cả nước thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của mình.
2.2.2. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
Trước cách mạng tháng Tám, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là giải phóng dân tộc giải phóng giai cấp, giải phóng con người. Sứ mệnh này được chia thành 2 bước: bước một, giai cấp công nhân trở thành lực lượng tiên phong, tập hợp lãnh đạo quần chúng nhân dân lao động đấu tranh chống thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc, giành quyền lực nhà nước về tay giai cấp mình; bước 2: giai cấp công nhân cùng quần chúng nhân dân sử dụng bộ máy nhà nước cải tạo xã hội cũ, xây dựng thành công xã hội mới xã hội xã hội chủ nghĩa.
Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, giai cấp công nhân Việt Nam tiếp tục đảm đương sứ mệnh lịch sử lớn lao, không chỉ tiếp tục là giai cấp lãnh đạo cách mạng mà còn là lực lượng tiên phong, đi đầu trong sự nghiệp đổi mới. Giai cấp công nhân là nòng cốt phải tự mình phấn đấu, nâng cao tri thức, tay nghề để có thế làm tốt sứ mệnh lịch sử đã đề ra, phấn đấu đưa nước ta từ một nước nông nghiệp sớm trở thành nước công nghiệp hiện đại.
Tại hội nghị lần thứ Bảy Ban chấp hành Trung ương khóa VII, Đảng ta đã khẳng định: "Cùng với quá trình phát triển công nghiệp và công nghệ theo xu hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, cần xây dựng giai cấp công nhân phát triển về số lượng, giác ngộ về giai cấp, vững vàng về chính trị, tư tưởng, có trình độ học vấn và tay nghề cao, có năng lực tiếp thu và sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất lượng, hiệu quả cao, vươn lên làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình" [7, 98]
Đến hội nghị lần thứ Sáu, Ban chấp hành Trung ương khóa X, Đảng ta một lần nữa đã xác định vai trò của giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong thời kỳ đổi mới: thông qua đội tiên phong là Đảng cộng sản Việt Nam; giai cấp công nhân Việt Nam đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến là giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Giai câp công nhân là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân đội ngũ trí thức…
Để thực hiện sứ mệnh lịch sử to lớn này, giai cấp công nhân Việt Nam cần phát triển không ngừng về số lượng, nâng cao chất lượng, phát huy vai trò của một giai cấp tiên phong, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc dưới sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng.
2.3. Nội dung giáo dục sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân cho sinh viên trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội
Trong nền kinh tế trí thức hiện nay, tri thức có vai trò quan trọng, trở thành những nguồn lực thúc đẩy sự phát triển của mỗi quốc gia. Xu hướng này đang tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế nước ta, đòi hỏi về chất lượng nguồn lao động phải được nâng cao mới đáp ứng được yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế. Chính vì vậy, giáo dục sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân cho sinh viên cần định hướng cho sinh viên những yêu cầu của thực tiễn đất nước và thế giới đối với người lao động. Sinh viên trường Đại học Công nghiệp Dệt May Hà Nội sẽ trở thành một phần của lực lượng giai cấp công nhân trong tương lai cần phải có trình độ chuyên môn, có kiến thức kỹ năng tay nghề cao và có đạo đức nghề nghiệp. Giáo dục sứ mệnh lịch sử giai cấp công nhân cho sinh viên trong nhà trường nhằm mục đích: nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ năng tay nghề, giáo dục kỹ năng mềm giúp sinh viên vận dụng vào thực tiễn công việc và tăng cường giáo dục ý thức đạo đức nghề nghiệp. Từ đó, giúp sinh viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, làm chủ tri thức, làm chủ khoa học công nghệ, thích nghi với mọi hoàn cảnh, vượt qua khó khăn thử thách thực hiện tốt vai trò sứ mệnh lịch sử giai cấp của mình.
* Giáo dục kiến thức chuyên môn, kỹ năng tay nghề
Một trong những hạn chế cần khắc phục của công nhân ngành dệt may là trình độ lao động. Nếu trước kia, lao động đông, trình độ thấp, giá rẻ là lợi thế thì hiện nay dưới sự tác động của khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ 4.0 thì đây là một trong những hạn chế của công nhân Việt Nam nói chung và công nhân ngành dệt may nói riêng. Ngành dệt may cần phải có chiến lược dài hạn để phát triển nguồn nhân lực nhằm tăng cường sức mạnh cạnh tranh và hội nhập sâu rộng vào kinh tế toàn cầu.
Là trường đại học chuyên biệt về đào tạo lao động cho ngành dệt may, để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, mục tiêu đào tạo của nhà trường nâng cao chất lượng đào tạo nhằm tạo ra các thế hệ sinh viên ra trường đáp ứng tốt các yêu cầu về trình độ chuyên môn, kỹ năng tay nghề với các vị trí việc làm theo yêu cầu của doanh nghiệp. Nhà trường tiếp tục hoàn thiện các chương trình đào tạo, đổi mới hình thức, phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Bên cạnh đó phối hợp tốt với các doanh nghiệp, tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận sâu vào thực tiễn hoạt động nghề nghiệp trong tương lai, với các vị trí việc làm khác nhau. Từ đó giúp sinh viên bước đầu có kiến thức thực tiễn về máy móc thiết bị khoa học công nghệ trong sản xuất ngành may; quy trình công đoạn sản xuất, tác phong lao động, môi trường làm việc. Đẩy mạnh hoạt động đào tạo theo định hướng ứng dụng, không ngừng đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp đào tạo sẽ thực hiện được mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường nói riêng, nâng cao chất lượng của giai cấp công nhân ngành dệt may, công nhân Việt Nam nói chung. Sinh viên trường Đại học công nghiệp Dệt may trong tương lai sẽ góp phần thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay.
* Giáo dục kỹ năng mềm
Bên cạnh nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng tay nghề, trong quá trình đào tạo cần khuyến khích sinh viên tự học hỏi rèn luyện kỹ năng mềm. Tích cực học thêm ngoại ngữ, tin học, các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp ngắn hạn đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công việc. Tìm hiểu và tiếp cận công nghệ, khoa học kỹ thuật mới trên thế giới để có thể điều khiển, vận hành, tương tác, làm việc hiệu quả trên các thiết bị công nghệ hiện đại, thích ứng với sự phát triển của khoa học công nghệ, cách mạng 4.0.
Thông qua quá trình lên lớp, bằng các phương pháp dạy học tích cực, bằng các ví dụ thực tiễn sinh động giảng viên rèn luyện cho sinh viên các kỹ năng mềm: thuyết trình, giao tiếp, giải quyết vấn đề, phản biện…
Làm việc nhóm và làm việc độc lập là yêu cầu quan trọng của người lao động trong môi trường làm việc hiện đại. Cho nên, cần rèn luyện hình thành cho sinh viên thực hiện tốt hai kỹ năng quan trọng này. Hướng dẫn sinh viên làm việc nhóm: Biết lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch làm việc nhóm (phân công nhiệm vụ, kiểm soát quá trình thực hiện nhiệm vụ của các thành viên, trao đổi , tranh luận… Bên cạnh đó, rèn luyện sinh viên khả năng làm việc độc lập như: khả năng xắp xếp công việc khoa học, hợp lý, khả năng lập kế hoạch và tuân thủ kế hoạch, chủ động, tự giác thực hiện công việc của bản thân.
* Giáo dục ý thức, tác phong, đạo đức nghề nghiệp
Ý thức tác phong đạo đức nghề nghiệp là một trong những tiêu chí quan trọng tuyển dụng lao động. Giáo dục ý thức, tác phong, đạo đức nghề nghiệp là vấn đề cần thiết trong đào tạo nguồn nhân lực hiện nay. Đối với sinh viên trường Đại học Công nghiệp Dệt may Hà Nội, trong quá trình giảng dạy giảng viên cần giúp sinh viên nhận đúng đắn về nghề nghiệp và vị trị việc làm của bản thân trong tương lai. Từ đó, từng bước hình thành cho sinh viên lòng yêu nghề, gắn bó với nghề mình lựa chọn học tập.
Tác phong lao động là một trong những hạn chế của người lao động Việt Nam. Do ảnh hưởng từ thói quen, phong tục tập quán, nên số đông người lao động Việt Nam chưa có tác phong lao động chuyên nghiệp, chưa đem lại sự hài lòng cho người sử dụng lao động đặc biệt là đối với các công ty có vốn đầu tư nước ngoài. Chính vì vậy, một trong những nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục của nhà trường là đào tạo sinh viên có ý thức, có tác phong làm việc chuyên nghiệp như: chuyên nghiệp trong cách ăn mặc và giao tiếp, không ngừng học hỏi và trau dồi kỹ năng, kiến thức chuyên môn, tham gia vào cuộc đối thoại, thể hiện sự linh hoạt, có thái độ coi trọng thời gian, tuân thủ giờ giấc làm việc theo đúng quy định, thực hiện công việc đúng kế hoạch và mục tiêu rõ ràng….
Thông qua đợt sinh hoạt chính trị đầu khóa, nội dung các học phần chủ nghĩa Mác – Lênin, sinh hoạt lớp, sinh hoạt chi đoàn… giáo dục rèn luyện bản lĩnh chính trị, lập trường giai cấp, cảnh giác trước các âm mưu luận điệu xuyên tạc của kẻ thù, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng và nhà nước. Sinh viên thấy được vai trò trách nhiệm của bản thân đối với sự phát triển của quốc gia dân tộc để không ngừng phấn đấu học tập nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng tay nghề, kỹ năng mềm, ý thức tác phong đạo đức nghề nghiệp.
3. Kết luận
Cách mạng công nghiệp 4.0 là một thành tựu của văn minh nhân loại, có những đóng góp, bổ sung vào nhận thức duy vật lịch sử về các vấn đề trong phát triển của xã hội. Ở phương diện xã hội, sát cánh cùng giai cấp công nhân sản xuất ra của cải vật chất ngày càng lớn đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của con người. Bên cạnh đó, giai cấp công nhân, đang xuất hiện ngày càng đông đảo trình độ ngày càng nâng cao, cơ cấu, phân tầng sâu sắc. Cùng với sự phát triển của Cách mạng công nghiệp 4.0 và kinh tế sáng tạo, giai cấp công nhân ngày càng chiếm vị trí chủ đạo trong lực lượng lao động xã hội, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân có những thay đổi trong giai đoạn mới. Tuy nhiên, vai trò vị trí tiên phong trong thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không giai cấp nào thay thế được. Chính vì vậy, việc giáo dục sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân cho các thế hệ sinh viên là việc làm cần thiết. Điều này góp phần giúp sinh viên nhận thức được vị trí, vai trò trò trách nhiệm xã hội của bản thân. Sinh viên cố gắng vươn lên học tập rèn luyện, bản lĩnh chính trị vững vàng, chinh phục khoa học, làm chủ công nghệ, tăng năng suất lao động góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng đất nước văn minh, giàu mạnh.
Tài liệu tham khảo
[1] Bộ Giáo dục và đào tạo (2019) Giáo trình Chủ nghĩa xã hội (Dùng cho khối ngành không chuyên), nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội
[2] Bộ Giáo dục và đào tạo (2008) Giáo trình Chủ nghĩa xã hội (Dùng cho khối ngành không chuyên), nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội
[3] C. Mác và Ph.Ăngghen: toàn tập,nxb.Chính Trị quốc gia, Hà Nội,1995, t4.
[4] C. Mác và Ph.Ăngghen: toàn tập,nxb.Chính Trị quốc gia, Hà Nội,1995, t12.
[5] C. Mác và Ph.Ăngghen: toàn tập,nxb.Chính Trị quốc gia, Hà Nội,1995, t23.
[6] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa VII, nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1994.
[7] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa X, nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008.
[8] Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006.