Trước yêu cầu đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia theo tinh thần NQ 57 của Bộ Chính trị. Ứng dụng thành tựu chuyển đổi số đã và đang là chủ đề được quan tâm hàng đầu trong công tác đổi mới, cải tiến hoạt động quản trị đại học gắn với giảng dạy và nghiên cứu khoa học trong cơ sở giáo dục đại học. Bài viết nghiên cứu về khả năng ứng dụng, thực trạng và giải pháp đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị đại học gắn với giảng dạy và nghiên cứu khoa học tại trường đại học Công nghiệp và Thương mại Hà Nội và cả nước nói chung.
Thuật ngữ “chuyển đổi số” được sử dụng trong nhiều lĩnh vực trong những năm gần đây khi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã trở nên phổ biến. Có rất nhiều định nghĩa, quan niệm khác nhau về chuyển đổi số (Digital transformation). Theo Wikipedia, chuyển đổi số được định nghĩa chung nhất: “là các thay đổi do áp dụng công nghệ kỹ thuật số vào mọi mặt của đời sống xã hội”. FPT Digital đã định nghĩa chuyển đổi số là sự thay đổi mang tính căn bản về công nghệ và tâm lý, tạo ra sự đột phá và chuyển đổi quy trình cả bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, xã hội. Chuyển đổi số được hiểu theo nghĩa rộng hơn, bao gồm cả các hoạt động chuyển đổi con người, nhận thức, và chuyển đổi doanh nghiệp. Trong đó, số hóa thông tin và số hóa quy trình sẽ là một phần để doanh nghiệp chuyển đổi số thành công.
Hệ thống quản trị của trường đại học đang dần thay đổi cách thức hoạt động như một mô hình doanh nghiệp thu nhỏ. Vì vậy, có thể thấy chuyển đổi số của một cơ sở giáo dục đại học sẽ bao gồm 3 giai đoạn chính là: số hóa thông tin, số hóa quy trình và số hóa toàn diện:
-
Giai đoạn 1: Số hóa thông tin – Digitization: Là việc chuyển đổi dữ liệu từ dạng vật lý (analog) sang dạng kỹ thuật số (digital) (chuyển đổi các hồ sơ văn bản quản lý sang dạng file dữ liệu có thể lưu trữ và truy cập mọi nơi)
-
Giai đoạn 2: Số Hoá Quy Trình – Digitalization: Là việc áp dụng công nghệ để tự động hóa quy trình hiện tại (các quy trình được số hoá trên hệ thống phần mềm quản lý đào tạo của cơ sở giáo dục, ở đó mỗi một công việc đều phải tuân thủ và thực hiện theo quy trình đã thiết lập trên hệ thống).
-
Giai đoạn 3: Số Hoá Toàn Diện hay còn gọi là Chuyển đổi số – Digital Transformation: Ở mức này, nhà trường có thể thay đổi được mô hình quản trị đại học hiệu quả thông qua hoạt động khai thác số hoá và quy trình được thống nhất chung.
Việc xây dựng và thực hiện đúng lộ trình chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ số sẽ đảm bảo xây nền móng số hóa vững chắc tiến tới bứt phá trong hoạt động quản trị đại học gắn với giảng dạy và NCKH của nhà trường.
Những năm gần đây, nhà trường đã và đang tập trung đổi mới, nâng cao hiệu quả quản trị, chất lượng đào tạo, NCKH thông qua chuyển đổi số toán hệ thống. Từ năm học 2023-2024, nhà trường chính thức triển khai đưa hệ thống quản lý trường học thông minh Dschools vào công tác quản lý các hoạt động đào tạo, quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học và bảo đảm chất lượng giáo dục. Một số hoạt động chỉnh về chuyển đổi số mà trường ĐHCNTMHN đã và đang triển khai: Triển khai toàn diện, đồng bộ hệ thống trường học thông minh Dschools vào công tác quản lý đào tạo trên nền tảng internet; chuẩn hoá hệ thống quản lý giảng dạy, học tập trực tuyến (tiến độ học tập, đăng ký khối lượng học tập, chấm điểm rèn luyện,…). Trường cũng tiếp tục phát triển hệ thống học liệu số. Hệ thống học liệu số được khoa Tin học – Ngoại ngữ phát triển từng bước xây dựng và triển khai. Các ứng dụng trực tuyến trong công tác giảng dạy đều được giảng viên áp dụng triệt để trong các tình huống, học phần cụ thể. Nhiều đơn vị trong nhà trường đã xây dựng giáo trình điện tử, tài liệu tham khảo điện tử, bài giảng điện tử chuẩn Scom, áp dụng kiểm tra đánh giá điện tử, …Song song đó, nhận thấy nhu cầu cấp thiết về chuyển đổi số, Nhà trường cũng đã tổ chức nhiều buổi tập huấn cho giảng viên, chuyên viên, sinh viên sử dụng hệ thống trường học thông minh Dschools. Thường xuyên phối hợp với các đơn vị trong nhà trường và sinh viên lấy ý kiến về các vướng mắc trong quá trình sử dụng để có biện pháp khắc phục và cải tiến kịp thời.
Ngoài ra, trường ĐHCNTMHN đã phối hợp cùng các doanh nghiệp đang hợp tác với nhà trường và một số đơn vị khác tổ chức các hoạt động toạ đàm, hội thảo khoa học gắn với chuyển đổi số. Thông qua các hội thảo đã gắn kết hoạt động giáo dục, đào tạo với chuyển đổi số. Đây cũng là dịp để nhà trường cùng các đơn vị khác cùng trao đổi, chia sẻ nhiều kinh nghiệm với nhau và với các đơn vị khác, nhằm mục tiêu chung là đẩy mạnh và tăng cường tính hiệu quả trong phát triển nâng cao chất lượng đào tạo trong bối cảnh chuyển đổi số. Ngoài ra, trường ĐHCNTMHN còn có rất nhiều hoạt động, đặc biệt là các chương trình trực tuyến thông qua website, facebook… thu hút hàng ngàn lượt tương tác của sinh viên, giới trẻ, doanh nghiệp. Có thể thấy, các chương trình, hoạt động này này hầu hết đã mang lại hiệu quả thiết thực cao, giúp các bạn sinh viên sau khi ra trường có thể thành công trên con đường khởi nghiệp đồng thời góp phần phát triển chuyển đổi số trong các doanh nghiệp và Thương mại nói chung.
Nhà trường đã xây dựng hệ thống học liệu điện tử phục vụ theo hướng mở, tin học hoá trung tâm thông tin thư viện giúp cho giảng viên, sinh viên dễ dàng tiếp cận vốn tài liệu và nguồn lực thông tin có trong trung tâm thư viện Trường. Vốn tài liệu – nguồn lực thông tin của thư viện luôn được bổ sung và cập nhật theo các chuyên ngành đào tạo của trường và đã đáp ứng tốt các nhu cầu ngày càng tăng lên của bạn đọc. Đặc biệt, trường đã xây dựng được hệ thống tài liệu điện tử gồm cơ sở dữ liệu và Ebooks với các hướng dẫn cụ thể để bạn đọc dễ dàng truy cập. Nhiều tài liệu cũng được số hóa. Việc phát triển hệ thống học liệu số này sẽ góp phần tạo ra sự đột phá, phát triển khác biệt trong giáo dục đại học, lấy người học và người dạy làm trung tâm của chuyển đổi số. Trung tâm sản xuất dịch vụ nhà trường đã xây dựng một hệ thống dây chuyền may áo vestton tự động theo tiêu chuẩn Nhật Bản, được điều khiển và số hoá toàn bộ quá trình, là nơi sinh viên có thể thực tập và tiếp cận những công nghệ số mới nhất trong việc điều hành dây chuyền sản xuất sản phẩm ngay trong quá trình học tập. Năm 2024, Trường ĐHCNTMHN đã thành lập nhóm quản trị Dschools, nhóm quản trị công nghệ thông tin để phục vụ công tác điều hành hệ thống trường học thông minh Dschools hiệu quả.
Chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản trị đại học gắn với hoạt động đào tạo và NCKH đã được triển khai ở trường ĐHCNTMHN. Để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững gắn với chuyển đổi số và nâng cao chất lượng hoạt động đào tạo, NCKH chúng tôi đề xuất một số giải pháp cho công tác quản trị đại học như sau:
Trên cơ sở bám sát chủ trương và nội dung chuyển đổi số của Quốc gia và Thành phố Hà Nội, cùng với sứ mệnh đào tạo, trường ĐHCNTMHN cần phải đón đầu, cải tiến hơn nữa việc đổi mới chương trình giáo dục, đào tạo và NCKH, phát huy hiệu quả tối ưu trong đổi mới phương pháp giảng dạy, phương pháp NCKH và chuyển giao công nghệ gắn với hoạt động chuyển đổi số. Mặt khác, trước yêu cầu hội nhập quốc tế hiện nay, yếu tố con người – nguồn nhân lực của một quốc gia, dân tộc đang được đặt lên hàng đầu. “Nguồn lực con người là dân số và chất lượng con người, bao gồm cả thể chất và tinh thần, sức khỏe, trí tuệ, năng lực và phẩm chất” (Phạm Minh Hạc và nnk, 1996: tr. 328). Trong phát triển giáo dục đào tạo, đặc biệt là ứng dụng công nghệ số, cũng cần đặc biệt chú ý đến nhân tố con người. Đội ngũ giảng viên đóng vai trò quyết định chất lượng đào tạo của các trường đại học. Do đó nhiệm vụ hàng đầu là phát triển đội ngũ cán bộ, giảng viên có trình độ cao, đáp ứng được hoạt động đào tạo, nghiên cứu trong bối cảnh chuyển đổi số. trường ĐHCNTMHN cần có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ nhân tài nhằm thu hút đội ngũ giảng viên, nhà khoa học, cán bộ, đặc biệt là các giảng viên giỏi, trẻ trong và ngoài nước trẻ, về nghiên cứu, giảng dạy và để xây dựng đội ngũ kế cận phục vụ phát triển bền vững. Giảng viên được cần ưu tiên tốt nhất về môi trường, chế độ và chính sách để có thể phát triển năng lực, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số của quốc gia và thế giới. Giảng dạy, nghiên cứu khoa học và các hoạt động khác của giảng viên thời kỳ 4.0 cần được thực hiện trên nền tảng môi trường công nghệ số. Đây là xu hướng khách quan của sự tồn tại. Trường cần tiếp tục cải tiến tổ chức các khóa tập huấn cơ sở cho đội ngũ giảng viên, cán bộ về cách thức vận hành, hoạt động trong môi trường số như tham gia sâu rộng hơn nữa vào môi trường trường học thông minh Dschools. Song song đó, trường ĐHCNTMHN cũng cần đầu tư cho công tác đào tạo nguồn lực riêng về công nghệ số hay bồi dưỡng ứng dụng công nghệ thông tin vào đào tạo và NCKH cho đội ngũ cán bộ để thực hiện công tác chuyển đổi số.
Chuyển đổi số là một chủ trương lớn và mang tầm chiến lược của Đảng, Nhà nước ta. Những kết quả trong phát triển chuyển đổi số vào công tác quản trị đại học gắn với giảng dạy và NCKH của trường ĐHCNTMHN trong những năm qua cùng với thực tiễn triển khai chuyển đổi số trong cả nước, hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt là giáo dục đại học nhằm bắt kịp với xu thế phát triển chung của khu vực và thế giới. Từ đó càng khẳng định vị thế của trường ĐHCNTMHN và đưa nhà truoengf bước vào cuộc đua về chuyển đổi số trong xây dựng và phát triển chuyển đổi số nói riêng và hoạt động giáo dục, đào tạo nói chung. Với những nghiên cứu và gợi ý đề xuất từ bài viết, hy vọng rằng vấn đề chuyển đổi số quản trị đại học gắn kết với hoạt động giảng dạy và NCKH của trường ĐHCNTMHN sẽ mang tính chất tham khảo cho các trường đại học, để hoạt động này ngày càng phát triển hiệu quả hơn, góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của cả nước.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
-
Bộ Thông tin và Truyền thông (2021). Cẩm nang Chuyển đổi số. NXB.Thông tin và Truyền thông
-
Đảng Cộng sản Việt Nam (2021a). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập I, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật
-
Link: https://digital.fpt.com/tu-van/chuyen-doi-so.html
-
Nguyễn Mạnh Hùng (2020). Toàn văn phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng về chuyển đổi số giáo dục. Từ https://vietnamnet.vn/ (Bộ Thông tin và Truyền thông).
-
Nguyễn Minh Hiệp, (2016), Tài nguyên học tập và tài nguyên số, Retrieved from https://r7. epository.
vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/11598/1/OERBook%2810%29.pdf.
-
Phạm Minh Hạc (Chủ biên) (1996). Vấn đề con người trong sự nghiệp CNH. HĐH. Hà Nội: Nxb Chính trị Quốc gia
-
Thủ tướng Chính phủ, (2020), Quyết định phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 định hướng đến năm 2030”
-
. Thủ tướng Chính phủ (2019). Đề án nâng cao chất lượng giáo dục đại học giai đoạn 2019 – 2025.
Từ http://tulieuvankien.dangcongsan.vn (Hệ thống tư liệu – văn kiện Đảng, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam)
Bài và ảnh: Nguyễn Văn Trung
Trung tâm ĐBCL